देउवाविरुद्ध रणनीति : पहिलो चरणमा दोस्रो, दोस्रो चरणमा पहिलो

काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा थप एक कार्यकालका लागि कांग्रेस सभापतिमा दोहोरिने तयारीमा छन् । मंसिर २४ गतेदेखि काठमाडौंमा सुरू हुने कांग्रेसको १४ औं महाधिवेशनमा आफू सभापतिको उम्मेदवार रहने देउवाले बताइसकेका छन् ।

संस्थापन पक्षको टिमभित्र उपसभापति विमलेन्द्र निधि र पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठले पनि सभापतिमा दाबी गरेका छन् । यद्यपि देउवाले आफू लड्ने निधो गरिसकेको दुवैलाई बताएका छन् । उपसभापति निधि देउवा लडे पनि आफ्नो उम्मेदवारी कायम रहने भन्दै तयारीमा जुटेका छन् । श्रेष्ठलाई सहमतिमा ल्याउन सक्ने विश्वाससहित देउवाले पनि आफ्नो तयारी थालेका छन् । प्रदेशगतरूपमा नेताहरूलाई नै जिम्मेवारी दिएर देउवाले महाधिवेशन तयारी थालेपनि देउवाविरुद्ध उम्मेदवार बन्न चाहनेहरूको तयारी अझै पुगेको छैन ।

उपसभापति निधिले बानेश्वरमा सम्पर्क कार्यालय नै खोलेर सभापति लड्ने तयारी अगाडि बढाएका छन् । यद्यपि उनको टिमको टुंगो अझै लागिसकेको छैन । निधिको महामन्त्रीमा कांग्रेस प्रवक्ता विश्वप्रकाश शर्माको नाम चर्चामा छ । त्यसबाहेक देउवा टिममा नअट्ने अन्य नेताहरूलाई समेट्ने निधिको तयारी छ ।

देउवालाई नेतृत्वबाट विस्थापन गर्ने साझा एजेण्डा बोकेका प्रत्यासीहरूको रणनीति पनि साझा नै छन् । देउवाबाहेकका सबै उम्मेदवार पहिलो चरणको निर्वाचनमा दोस्रो बन्न चाहन्छन् । कांग्रेसको विधानअनुसार सभापतिमा निर्वाचित हुन ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याउँनुपर्ने हुन्छ । १३ औं महाधिवेशनमा देउवा, पौडेल र सिटौला उम्मेदवार रहँदा पहिलो चरणमा कसैको पनि ५० प्रतिशत मत नकटेपछि देउवा र पौडेलबीच दोस्रो चरणको निर्वाचन भएको थियो ।

वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल अघिल्लो महाधिवेशनमा देउवासँग व्यहोरेको हारको बदला लिन चाहन्छन् । त्यसका लागि संस्थापनइतर भनिने समूहलाई आफ्नै नेतृत्वमा एकताबद्ध राख्नुपर्ने चुनौती पौडेलसामु छ । १३ औं महाधिवेशनमा पौडेललाई साथ दिएका पूर्वमहामन्त्री प्रकाशमान सिंह, महामन्त्री डा. शशांक कोइराला तथा नेता डा. शेखर कोइराला आफैं सभापतिको प्रत्यासी बन्ने तयारीमा छन् ।

पूर्वमहामन्त्री सिंहले पौडेल पक्षको बैठक नै बहिष्कार गरेर सभापति लड्ने तयारी थालेका छन् । शशांक र शेखरबीच जारी संवाद निष्कर्षमा पुगे दुईमध्ये एकजना उम्मेदवार रहन सक्छन् । अर्कोतिर १३ औं महाधिवेशनमा सभापति लडेर तेस्रो धार बनाएका पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला विस्तारित टिमसहित सभापति लड्ने तयारीमा छन् ।

साझा एजेण्डा, रणनीति उस्तै

देउवाबाहेक सभापतिमा दाबी गरिरहेका सबै नेताको एउटा एजेण्डा साझा छ । सबैले नेतृत्व परिवर्तन अपरिहार्य रहेको बताउँदै आएका छन् । आफूलाई देउवाको विकल्पका रूपमा प्रस्तुत गर्ने सबै उम्मेदवार देउवाको नेतृत्वमा कांग्रेस सुदृढ हुन नसक्ने बताउँछन् । यद्यपि देउवाविरुद्ध साझा उम्मेदवार बनाउन भने सफल भएका छैनन् ।

देउवालाई नेतृत्वबाट विस्थापन गर्ने साझा एजेण्डा बोकेका प्रत्यासीहरूको रणनीति पनि साझा नै छन् । देउवाबाहेकका सबै उम्मेदवार पहिलो चरणको निर्वाचनमा दोस्रो बन्न चाहन्छन् । कांग्रेसको विधानअनुसार सभापतिमा निर्वाचित हुन ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याउँनुपर्ने हुन्छ । १३ औं महाधिवेशनमा देउवा, पौडेल र सिटौला उम्मेदवार रहँदा पहिलो चरणमा कसैको पनि ५० प्रतिशत मत नकटेपछि देउवा र पौडेलबीच दोस्रो चरणको निर्वाचन भएको थियो । पहिलो चरणमा परिणाम नआए सर्वाधिक मत ल्याउने शीर्ष २ उम्मेदवारबीच दोस्रो चरणको प्रतिस्पर्धा हुने कांग्रेस विधानको व्यवस्था छ । सोही विधान अनुसार देउवाविरुद्ध पहिलो चरणमा दोस्रो हुने र दोस्रो चरणमा पहिलो हुने रणनीति संस्थापनइतर पक्षका सबै उम्मेदवारहरूको रहेको छ ।

राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्य कांग्रेस विधानको विशिष्ट व्यवस्थाका कारण दोस्रो चरणसम्म पुगेर पनि जित्नुपर्छ भन्ने मानसिकता उम्मेदवारमा देखिनु स्वाभाविक रहेको बताउँछन् । देउवाविरुद्ध साझा उम्मेदवार बनाउन सक्रिय आचार्य रामचन्द्र पौडेल, प्रकाशमान सिंह, डा. शशांक कोइराला र डा. शेखर कोइराला एकठाउँमा उभिए पहिलो चरणमै देउवाविरुद्ध जित निस्कने दाबी गर्छन् ।

‘२ जनाभन्दा बढी उम्मेदवार बन्नेबित्तिकै पहिलो चरणमा नतिजा नआउन सक्छ । हाम्रो समूहमा २ भन्दा बढी उम्मेदवार बन्ने देखिएकोले पहिलो चरणमा दोस्रो बन्ने प्रयास सबैले गरेका छन्’, पौडेल पक्षका एक केन्द्रीय सदस्यले भने । ती सदस्यका अनुसार आन्तरिक बैठकमा सभापतिमा दाबी गरिरहेका नेताहरूले साझा उम्मेदवार भए पहिलो चरणमा नभए दोस्रो चरणमा भएपनि जित्नुपर्ने बताउँदै आएका छन् । ‘समूहको साझा उम्मेदवार बनाएर पहिलो चरणमै जित्ने भन्दा पनि चुनाव लडिहाल्ने र दोस्रो बनेको खण्डमा बाँकी हार्नेहरूको मत आश गर्ने नेताहरू धेरै भए’, ती नेताको भनाइ छ ।

राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्य कांग्रेस विधानको विशिष्ट व्यवस्थाका कारण दोस्रो चरणसम्म पुगेर पनि जित्नुपर्छ भन्ने मानसिकता उम्मेदवारमा देखिनु स्वाभाविक रहेको बताउँछन् । देउवाविरुद्ध साझा उम्मेदवार बनाउन सक्रिय आचार्य रामचन्द्र पौडेल, प्रकाशमान सिंह, डा. शशांक कोइराला र डा. शेखर कोइराला एकठाउँमा उभिए पहिलो चरणमै देउवाविरुद्ध जित निस्कने दाबी गर्छन् ।

‘नेतृत्व परिवर्तनका लागि १३ औं महाधिवेशमा देउवाविरुद्ध उभिएका नेताहरू १४ औं महाधिवेशनमा पनि एकताबद्ध भए पुग्छ । पहिलो वा दोस्रो जुनसुकै चरणमा भएपनि नेतृत्व परिवर्तन चाहिँ हुन्छ’, आचार्यले भने ।

सभापति देउवा पक्षका नेताहरू भने पहिलो चरणमै परिणाम ल्याउने गरी काम भइरहेको छ । ‘पहिलो चरणमा होस् वा दोस्रो चरणमा देउवाविरुद्ध लडेर हुने भनेको दोस्रो नै हो’, देउवानिकट एक नेताले भने ।