प्रकाश सपुतले देखाएको यथार्थ चित्र र नेतागणका चरित्र

युद्ध शब्द आफैँमा भयानक लाग्छ । साह्रै अप्रिय र कर्णकटु लाग्छ । तर बिडम्बना, मानव सभ्यताको अधिकांश इतिहास युद्धले भरिएको छ । नेपालको इतिहास पनि त्यसको अपवाद छैन । पृथ्वीनारायण शाहको नेतृत्वमा भएको नेपाल एकीकरणको अभियान भनौं वा राणा शासनविरूद्ध नेपाली कांग्रेसको लडाईं वा पञ्चायतविरूद्ध अहिलेका नेताहरूको संघर्ष वा पछिल्लोचोटि माओवादीको नेतृत्वमा भएको जनयुद्ध । ती सबै विभिन्न रुपका युद्ध थिए ।

प्रचण्ड÷बाबुरामको नेतृत्वमा भएको जनयुद्ध नेपालका लागि ऐतिहासिक आवश्यकता थियो कि जबर्जस्ति थोपरिएको प्रताडना ? यसको फैसला समयले गर्दै जाला । स्वार्थअनुसार गणितको सूत्रलाई नबंग्याई भन्ने हो भने यो देशमा राजतन्त्रको अन्त्य र गणतन्त्रको स्थापनामा उहाँहरुको भूमिका अकाट्य छ । संघीयता, धर्मनिरपेक्षता र समावेशी÷समानुपातिकता संविधानमा लेखिनुमा पनि मुख्य योगदान उहाँहरुको छ ।

पछिल्लोचोटि माओवादीको नेतृत्वमा भएको जनयुद्ध र विभिन्न आन्दोलनहरूमा हजारौं हजार मानिसहरूको ज्यान गयो । लाखौं लाखको अंगभंग भए । नानीहरू टुहुरा भए । आमाहरूको काख रित्तियो । चेलीहरूको सिन्दुर पुछियो । घरबारबिहीन भई बिस्थापित हुनेहरूको त कुरै नगरौं । तर पनि समयसँगै सबैले आफूलाई सम्हाल्दै आएका छन् । यी सबै देशको लागि, परिवर्तनका लागि भनेर स्वीकारिएको थियो । तर, के देशले खोजेको, जनताले चाहेको परिवर्तन आयो त भन्ने प्रश्न ज्वलन्त छ ।

पछिल्लो समय १० बर्षे जनयुद्धलाई आधार बनाई गायक प्रकाश सपुतले ल्याएको संगीतरुपी सिर्जना अहिले चर्चामा छ । बैदेशिक रोजगारी, बेरोजगारी, राजनितिज्ञको उपेक्षा र देशप्रतिको मायालाई एउटा सर्जकले १६ मिनेटको गीतमार्फत चित्रण गर्दै ऐना जसरी देखाइदिएका छन् । मेरो बुझाइमा त्यस गीतको उद्देश्य कसैलाई पनि चोट थप्नु नभएर पिडितहरुलाई थोरै भए पनि सान्त्वना दिनु हो । यस गीतको रुप र सारसँग म सतप्रतिशत सहमत छु । गीतको माध्यमद्धारा लाखौं यौद्धाहरुको भावना पोख्ने प्रयास गरिएको छ ।

व्यक्तिगतरूपमा म यस गीतलाई लिएर आक्रोशित र आलोचनात्मक विचारसँग म सहमत हुन सक्दिनँ । म कुनै पार्टीको कार्यकर्ता पनि होइन । पार्टीगत रूपमा म आफूलाई स्वतन्त्र राख्न चाहन्छु । यसको अर्थ म विचारबिहीन मान्छे पनि होइन । म अग्रगामी हूँ, लोकतन्त्रवादी हूँ । म परिबर्तनमा बिश्वास राख्छु, प्रतिस्पर्धामा विश्वास गर्छु । कुनै पनि प्रकारको अधिनायकवाद मेरो लागि स्वीकार्य छैन । र, आजको विश्वमा त्यो सम्भव पनि हुँदैन ।

प्रकाश सरको सिर्जना त प्रतिबिम्बन मात्रै हो । आजकल वैदेशिक रोजगारीमा गएका महिलाहरू अपमानित भएको, लुटिएको, बलात्कृत भएको, मारिएको खबरहरू सामाजिक सञ्जाल र विभिन्न सञ्चारमाध्यमहरूमा दिनहुँजसो आइरहन्छ । हुन त आफ्नै देशमा पनि हामी महिलाहरू कहाँ सुरक्षित छौं र ? लैंगिक विभेद र त्यसले निम्त्याउने विविध असुरक्षाहरू कदमैपिच्छे भोगि त रहेका छौं ।

नेता गतिला भएका भए देश गतिलो हुन्थ्यो, देश गतिलो भएको भए न त यस्ता ‘पिर’ गीत बन्थें न त लाखौ युवाहरू बिदेशिनु पथ्र्यो । दल र नेताहरूको ताल देखेर जनतामा भित्रैदेखि ‘फ्रस्टेसन’ सुरू भएको छ । दलहरूको चुनावी घोषणापत्र पढ्दा सपनाको पुलिन्दा जस्तो लाग्थो । तर, बिडम्बना ५० लाख युवाहरू आज पनि विदेशमा रगत–पसिना बगाइरहेका छन् । प्रत्येक दिन ५–७ वटा शव कफिन बक्समा पोको पारेर नेपाल भित्रिरहेको छ । कहिले रोकिन्छ नेतागण, नेपाली नारीको सिउँदो पखालिने यो क्रम ? अनि कहिले तोडिन्छ बिदेशमा युवाहरू बेचेर प्राप्त विप्रेषणबाट धनी भएको भ्रम ?

अहिले ५० लाख युवा मतदातालाई बिदेशमा बेचेर प्राप्त बिप्रेषणबाट देश चलिरहेको छ । ती ५० लाख मतदाताको बिप्रेषण आउन बन्द भएको भोलिपल्ट देशको हालत के होला ? सोचेका छन् नेताहरूले ?

नेताहरुको कुन आदेश मानेनौं र हामीले ? राणाविरूद्ध लड्न बोलाउनुभयो । राणाशाही अन्त्य नहुञ्जेल लड्यौं । पञ्चायतविरूद्ध लड्न बोलाउनु भयो । पञ्चायत नढलुन्जेल लड्यौं । जनयुद्ध लड्ने आदेश दिनुभयो । जनयुद्ध पनि लड्यौं । कृपया भनिदिनुस् नेतागण, हामीले तपाईंहरूको कुन आदेश मानेनौं ? हामीले तपाईहरूमाथि के अन्याय गर्यौं ? के अपराध गर्यौं ? के पाप गर्यौं ? जसको सजाय हामी जनतालाई यति निर्ममतापूर्वक दिइरहनुभएको छ ?

कर्णालीको नागरिकले सुन मागेको छैन नेतागण ! अहिले पनि केवल नुन मागिरहेको छ । मधेसका मुसहर, चमारहरूले दरबार मागेका छैनन् सरकार ! अहिले पनि केवल घरबार मागिरहेका छन् । दलितहरूले मान्छे हुनुको अधिकार मागिरहेका छन् । युवाहरूले आफ्नै देशमा स्वरोजगार÷रोजगार मागिरहेका छन् । महिलाले समानता र सुरक्षा खोजिरहेका छन् । हो नेतागण ! हो सरकार ! हामी नागरिकले न्याय, सुरक्षा, शान्ति र समृद्धि खोजिरहेका छौं । के यो हाम्रो अपराध हो ?

नेतागण ! तपाईहरूको भ¥याङ अब कति वर्ष बन्नुपर्छ हामीले ? अनि तपाईहरूको दासत्वबाट कहिले मुक्त हुन्छौं हामी ? चुनावको कुरा गर्दै हुनुहुन्छ । चुनाव त पक्कै गराउनुहुन्छ होला । लोकतन्त्र भन्नुहुन्छ हगि तपाईहरू चुनावलाई ? मेरो जिज्ञासा छ तपाईंहरूलाई– ‘लोकतन्त्र भनेको दिनु मात्र हो कि लिनु पनि हो ? कि नागरिकले सँधै दिइरहने तन्त्रको नाम नै लोकतन्त्र हो ?

कि नागरिकले भोट दिएवापत नेताले दिने चोट नागरिकले सही रहनुपर्ने तन्त्रको नाम नै लोकतन्त्र हो ? के हो नेतागण लोकतन्त्र भनेको ?’

तपाईंहरूको व्यक्तिगत अहम् तुष्टीका लागि हामी नागरिक तपाईहरूका विचारको शिकार कति दिन भइरहने ? अनि कति समय तपाईहरूको वादको बन्दी बनिरहने ? तपाईहरू आफूलाई भगवान पनि घोषणा गर्न सक्नुहुन्छ । तर, यथार्थमा तपाईंहरू रंग फेरिरहने रंगीन छेपारो हो । तपाईंहरूको कुरा पत्याइसाध्ये छैन ।

धरोधर्म नेतागण ! हजुरहरू हजार जिब्रो भएको शेष नागभन्दा कम हुनुहुन्न । रिसानी माफ होस्, तपाईहरू साह्रै साँढे बन्नुभयो । सधैं कुकुर–बिरालाको खेल खेलिरहन तपाईंहरूलाई भोट दिएका होइनौं हामीले ।

नेतागण ! अब हामीलाई सस्तो सपना होइन, वास्तविक विपना चाहियो । कृपया ! राष्ट्रवाद, राष्ट्रघात, पुँजिवाद, समाजवाद, साम्यवाद विभिन्न वादका नाममा आरोप–प्रत्यारोप र झगडा गर्न बन्द गर्नुस् । पार्टीका नाममा जन्मजात कांग्रेस र कम्युनिस्टमा नागरिकलाई कित्ताबन्दी गर्न छाडिदिनुस् । कम्तिमा नागरिकको व्यक्तिगत स्वतन्त्रताको सम्मान गर्न सिक्नुस् । देश र जनताको पक्षमा काम गर्नुस् । हामी तपाईहरूकै साथमा हुनेछौं ।

अन्त्यमा,

आदरणीय नेतागण ! हरेक वस्तुको आफ्नो सहने सीमा हुन्छ । हामी नागरिक अहिले निशब्द सीमामा उभिएका छौं । निशब्द उभिनुको अर्थ हामी निम्छरो होइनौं । आजसम्मको इतिहास अत्याचारी शासकहरूका बिरूद्ध जनताले बिद्रोह गरेको इतिहास छ । तर, अब भ्रष्ट र अयोग्य नेताहरूका विरूद्ध प्रकाश सपुतले जस्तै गरी आ–आफ्नो ठाउँबाट नेपाली नागरिकले विद्रोह गरे भने अनौठो मान्नु पर्दैन ।