देउवा दम्पतीको ‘हिन्दूत्व कूटनीति’, राखी बँधाइदेखि वनारस घुमाइसम्म

पाँचौपटक प्रधानमन्त्री बनेको नौ महिनापछि प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्रीको रुपमा आफ्नो पाँचौ भारत भ्रमणमा निस्केका छन् । शुक्रबार दिल्ली उडेका देउवाको जम्बो टोली तीनदिने भ्रमण सकेर आइतबार नेपाल अवतरण गर्नेछ ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग आज भेट गर्ने देउवाले नेपाल भारतबीचमा केही सम्झौता गर्ने चर्चा छ । गत कात्तिक १२ गते विश्व जलवायु सम्मेलन कोप–२६ मा सहभागी हुन देउवा बेलायत उडेका थिए । प्रधानमन्त्री बनेपछिको त्यहीं उनको प्रथम विदेश भ्रमण थियो । यद्यपि, उनको राजकीय भनिएको यो पहिलो भारत भ्रमण हो ।

प्रधानमन्त्री भएयता भारतीय प्रधानमन्त्रीसँग दुईपटक कुराकानी गरेका देउवाले यो तीनदिने भ्रमणको अवसरमा तेस्रोपटक कुराकानी गर्दैछन् । पहिलोपटक प्रधानमन्त्रीको रुपमा संसदबाट विश्वासको मत पाएपछि देउवालाई मोदीले साउन ४ गते फोन गरेर बधाई दिएका थिए ।

सर्वोच्च अदालतले परमादेश दिएर प्रधानमन्त्री तोकिँदा बधाई नपाएका देउवाले विश्वासको मत पाएपछि भने मोदीको पहिलो बधाई पाएका थिए । दोस्रोपटक कोप–२६ कै दौरानमा बेलायतकै ग्लास्गोमा मोदी र देउवाबीच डेलिगेसन तहमा कात्तिक १६ गते भेटघाट भएको थियो । शनिबारको दिल्ली भेटमा देउवाको मोदीसँग प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछिको तेस्रो संवाद हो ।

देउवाको भारत भ्रमणको चर्चा खासगरी नेपाल–भारत सम्बन्धको ‘सवलीकरण’ र दुई देशबीचका सहकार्य एवम् सम्झौताका कुरामा केन्द्रित छ । तर, भ्रमणमा चर्चा नगरिएको वा कम चर्चा गरिएको अर्को विषय हो– हिन्दूत्व कूटनीति ।

प्रधानमन्त्री देउवाले भारतको उत्तर प्रदेशमा रहेको प्रशिद्ध हिन्दूधाम वनारस भ्रमण गर्नेछन्, जुन राजकीय भ्रमणकै सूचीमा छ । वनारस विश्वभरका हिन्दूहरुको आस्थाको केन्द्र हो । नेपाल तथा भारतका धेरै हिन्दूले धार्मिक भ्रमण गर्ने गन्तव्य वनारस हो ।

देउवाले आफ्नो राजकीय भ्रमणको एक मुकाम वनारस नै बनाउँदैछन् । भ्रमण समापनको दिन देउवा भारत सरकारको विषेश विमानमार्फत् वनारस जानेछन् । वनारस भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको लोकसभाको चुनाव क्षेत्र पनि हो । यसरी राजकीय भ्रमणकै दौरानमा मोदीको चुनाव क्षेत्र र हिन्दूको आस्थाको केन्द्रमा भ्रमण गरेर देउवाले हिन्दूत्व राजनीतिमा सक्रियता देखाएका छन् ।

शुक्रबार नै भारतको हिन्दूत्व राजनीति गर्ने भारतीय जनता पार्टीको मुख्यालय पुगे देउवा । देउवाले भारतीय जनता पार्टीका केन्द्रीय अध्यक्ष जेपी नड्डासँग भेट गरे । भारतीय राजनीतिमा कमजोर प्रस्तुति भएको भारतीय कांग्रेसका नेतासँग देउवाको भेटघाट कार्यक्रम छैन । यसले देउवाले हिन्दूत्वको राजनीति गर्ने भाजपासँगको आफ्नो निकटता देखाउने प्रयास गरेको बुझिन्छ । भाजपालाई र कट्टर हिन्दू मतदातालाई प्रिय लाग्ने वनारस भ्रमण जोडेर देउवाले हिन्दूत्वको कूटनीतिलाई देखिनेगरी अभ्यास गरेका छन् ।

देउवापत्नीदेखि प्रतिनिधिसम्मको हिन्दूत्व कूटनीति

गत भदौ ६ गते नेपाल भ्रमणमा आएका भारतीय सत्ताधारी दल बिजेपीका विदेश विभाग प्रमुख विजय मुरलीधर चौथाइवालेलाई प्रधानमन्त्रीपत्नी डाक्टर आरजु राणा देउवाले राखी बाँधिदिइन् । रक्षा बन्धनताका नेपाल भ्रमणमा आएका चौथाइवालेलाई आरजुकै प्रस्तावमा राखी बाँधिएको मिडियामा आइसकेको छ । आरजुले आफैं सक्रिय भएर भाजपा नेतलाई राखी बाँधेको कुरलाई ‘राखी कूटनीति’को रुपमासमेत चर्चा गरिएको थियो ।

हुनत प्रधानमन्त्री देउवा र पत्नी राणा मात्रै होइनन्, देउवानिकट नेताहरुले समेत भारत भ्रमणमा जाँदा हिन्दूत्वको झलक दिने काम गरेका छन् । असोज २१ गते पाँचदिने भारत भ्रमणमा रहेका देउवा क्याम्पका नेताहरुले समेत हिन्दूत्व कूटनीति देखाएका थिए ।

डाक्टर प्रकाशशरण महत नेतृत्वको टोलीमा रहेका नेपाली कांग्रेसका नेता अजय चौरासिया र उदयशमशेर राणले भाजपा अध्यक्षलगायतसँग मात्रै भेटेनन्, भारतका विभिन्न हिन्दूधाम तथा विश्वविद्यालयको समेत भ्रमण गरे । भारतका कट्टर हिन्दूवादी उत्तर प्रदेशका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथसँग नेपाली कांग्रेसका नेताहरुले असोज २३ गते भेटघाट गरे । असोज २४ गते काशीमा रहेका मन्दिर तथा काशी हिन्दू विश्वविद्यालयको कार्यक्रममा नेपाली कांग्रेसका नेताहरु सहभागी भएका थिए ।

भारतको दैनिक जागरण पत्रिकाले नेपाली कांग्रेसका नेताहरु काशीको ‘नेपाली मन्दिर’ देखेर खुशी भएको समाचार असोज २९ गते प्रकाशन गरेको थियो ।

भारतको हिन्दूत्व सत्तामैत्री देखिन देउवा दम्पतीदेखि देउवा पक्षधर नेताहरुले अनेक कसरत गरेका छन् । नेपालको सबैभन्दा धेरै प्रभावशाली वैदेशिक शक्ति भारतीय संस्थापनको मित्र देखिन देउवाले अपनाएको यो कूटनीतिले नेपालका कट्टर हिन्दू मतलाई समेत आकर्षित गरेको छ ।

उसो त देउवा व्यक्तिगतरुपमै पनि हिन्दूत्वको अभ्यास गर्छन् । उनी साइत हेरेर कार्यक्रम गर्छन् । ज्योतिषीले सातपटक प्रधानमन्त्री हुने बताएको कुरा सार्वजनिकरुपमै भन्छन् । सारमा प्रधानमन्त्री देउवाले जारी भारत भ्रमणका क्रममा पनि धर्म राजनीतिलाई निकै प्राथमिकता दिएका छन् ।