राजनीतिमा रवि: कुन थाँक्रोको आड ?

रवि लामिछानेले पार्टी खोले, उनको राजनीतिक यात्राको सुरुवातप्रति मिश्रित प्रतिक्रिया आएका छन् । कतिले शुभकामना दिए भने कतिले आलोचना पनि गरे । आलोचना गरिहाल्ने वेला भैसक्यो या अलि कुर्नपर्ने हो, त्यसबारे निक्र्याेल नगरौं । तर पनि प्रश्न उठ्छ, के पत्रकारिताबाट एक्लै यत्रो ठूलो कदम चाल्नु सजिलो छ वा उनको पछाडि कोही वा कुनै संस्था छ भन्ने प्रश्न चाहिँ उठाउन सकिन्छ ।

राजनीतिक पार्टी खोल्न र पार्टीको नेतृत्व गर्न सजिलो छैन । यो त उनले बुझेकै होलान् । पैसा आउने बाटा पनि त तय गर्नुपर्छ । पत्रकारितामा छँदा अरुलाई ठाडै हकार्ने र थर्काउने गरेका रवि अब कुनै पत्रकारले फोन गर्दा वा भेटौं भन्ने समय मिलाउँदा आफैं तर्सिनुपर्ने वा लुरुक्क बन्नुपर्ने ठाउँमा पुगेका छन् । भनिन्छ, यदि हामीले अरुलाई चोरऔंला देखायौं भने अरु तीनवटा हामी आफैंतिर सोझिएको हुन्छ ।

उनको खासै राजनैतिक पृष्ठभूमि छैन । पत्रकारिताकै कुरा गर्ने हो भने पनि उनले प्रश्न सोध्ने र कुराकानीका क्रममा दम्भसाथ कुनै आदरबिना अरुलाई हकार्ने शैली अपनाउ । सामान्यतया मानिस कुनै विवादमा नमुछिइकन चर्चामा आउन कठिन हुन्छ । उनले पनि त्यही बाटो रोजेका हुन् । उनको अमेरिकाको बसाइ, त्यसपछि नेपाल अनि उनको पत्रकारिता यी सबैलाई एक ठाँउमा मिसाउने हो भने सलाद बन्छ । उनको जीवन सलाद जस्तै भैसकेको छ । त्यसमाथि अहिले एउटा अर्काे तत्व थपेका छन् सलादमा ।

उनले पत्रकारिता गर्ने क्रममा को–कोसँग र कहाँ–कहाँ सम्पर्क अर्थात कनेक्शन मिलाएका छन् र अनिमात्र पार्टी खोलेका हुन् ? त्यो न उनका समर्थकलाई थाहा छ न त उनका आलोचकहरुलाई नै ।

उनले पत्रकारिता गर्ने क्रममा को–कोसँग र कहाँ–कहाँ सम्पर्क अर्थात कनेक्सन मिलाएका छन् र पार्टी खोलेका हुन् ? त्यो न उनका समर्थकलाई थाहा छ न त उनका आलोचकहरुलाई नै । अहिलेसम्म आएका आलोचना वा समर्थन सबै सतही छन् । मैले किन समर्थन गर्ने र मैले किन आलोचना गर्ने भन्ने तथ्य चाहिँ कसैले दिन सकेको छैन ।

काठमाडौंको मेयर र अन्य कतिपय ठाउँमा स्वतन्त्र उम्मेदवार निर्वाचित भएकाले रवि हौसिएका हुन् भन्ने पनि कति थिए । केही पत्रकारले पनि त्यसरी नै लेखे । यदि त्यसो हो भने रविले आफ्नो यात्राको बाटो बिराइसके । होइन यदि उनले कुनै पश्चिमा शक्तिको इसारामा यो कदम उठाएका हुन् भने पनि उनी राजनीतिबाट मात्र होइन आफ्नो जीवनबाट पनि हारिसके । किनभने पश्चिमाहरुसँगको कनेक्सन अर्थात उनीहरुको भरिया भएका धेरैको बेहाल भएको हामीले देखेका छौं । टाढा जानुपर्दैन, नेपालमै हेरे हुन्छ ।

तेस्रो विकल्प, यदि उनले रवीन्द्र मिश्रले जस्तै राजतन्त्रको एजेण्डा लिए भने पनि उनले हारे । यदि राजतन्त्रको एजेण्डा लिनु थियो भने सीधै राप्रपामा गएको भए हुने थियो ।

नेकपा एमालेले उनलाई पार्टीमा आउन अफर गर्‍याे  रे भन्ने सुन्दा मलाई चाहिँ अचम्म लागेको थियो । किनभने कुनै राजनैतिक सिद्धान्तविनाका उरन्ठेउला पत्रकारलाई पार्टीभित्र भित्र्याएर के गर्न खोजेका हुन् भन्ने प्रश्न उब्जिएको थियो । त्यो प्रश्नको उत्तर खोज्नै परेन ।

उनले कुनै पश्चिमा शक्तिको इसारामा यो कदम उठाएका हुन् भने पनि उनी राजनीतिबाट मात्र होइन आफ्नो जीवनबाट पनि हारिसके । किनभने पश्चिमाहरुसँगको कनेक्शन अर्थात उनीहरुको भरिया भएका धेरैको बेहाल भएको हामीले देखेका छौं ।

रवि उरन्ठेउलो प्रकारको मान्छे भएकाले पहिलो हल्लाप्रति चाहिँ म विश्वसनीय थिइनँ । तेस्रोमा मेरो शंका थियो । तर, त्यो पनि होइन रहेछ । त्यसैले बाध्य भएर भन्नैपर्ने के हो भने उनले दोस्रो विकल्प रोजे होलान् । पत्रकारिताबाट टाइँफाइँ देखाएका रविलाई पश्चिमेलीहरुले नै समातेको हुनुपर्छ भन्ने मेरो अनुमान छ । किनभने एउटा कुनै बलियो शक्तिको आडविना यति ठूलो टाइँफाइँ देखाउन सकिँदैन । सायद पश्चिमेलीहरुले उनीहरुको चाहना अहिलेका विद्यमान नेताहरुले पूरा गर्न नसकेका कारणले नेपालमा जेलेन्स्की उत्पादन गर्न खोजेको कुरालाई नकार्न पनि मिल्दैन ।

हेरौं, युक्रेनको स्वाभीमानमाथि कसरी धक्का लागेको थियो । सन् २०१९ मा युक्रेनमा राष्ट्रपतिको चुनाव हुने भएपछि अमेरिकाले कमेडियन जेलेन्स्कीलाई उठायो । युक्रेनमा भएको राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा अमेरिकाले पेट्रो पोरोसेन्कोलाई हराई आफ्नो लबीका कमेडियन अर्थात हाँस्य कलाकार, कतिपय फिल्ममा भिलेन त कतिपय फिल्ममा हिरोको रुपमा खेल्ने कलाकार भोलोडिमेर जेलेन्स्कीलाई राष्ट्रपतिको पदमा चुनाव जिताए । भोलोडिमेर जेलेन्स्कीले रसिया र युरोपियन युनियन दुई छिमेकीसँग समान व्यवहार गर्ने नीतितिर नलागी अमेरिकाको कठपुतली बने । यो कुरा रसियालाई सह्य थिएन । यसै त युरेसियाको कारणले पनि चूर भएका पुटिनले मौका खोजिरहेका थिए । युक्रेनले यसपालि नेटो सदस्यको लागि हालेको दरखास्त पर्फेक्ट कारण बन्यो । यदि जेलेन्स्कीले चाहेको भए यो युद्ध हुने थिएन । किनभने यो युद्धमा रसियालाई जति नोक्सान भएको छ, त्यति नोक्सान युक्रेनमा भएको छैन ।

युक्रेनका राष्ट्रपतिले अमेरिकाको दबाबमा युक्रेनले नेटोसँग सदस्यताको निम्ति दरखास्त हाल्यो । युक्रेन नेटोको सदस्य राष्ट्र भएपछि मात्र अमेरिका खुलारुपमा युक्रेनभित्र पस्न सक्थ्यो र नेटोलाई पनि अमेरिकाले सदस्यता दिने निर्णय गराउन दबाब दिन थाल्यो । अमेरिकाको युक्रेनभित्र पस्ने यो योजना थाहा पाएको रुसले बेलारुसको सीमा हुँदै युक्रेनको सीमामा आफ्ना सैनिक तैनाथ ग¥यो र भन्यो । युक्रेनलाई नेटोको सदस्यता नदेउ र हामीबीच भएको चौतर्फी सम्झौताको पालना गर । युरोपियन युनियन यो कुरामा लचिलो थियो । तर, अमेरिका, नेटो र युक्रेनले मानेनन् । युक्रेनले मान्नु वा नमान्नुको कुनै अर्थ थिएन अर्थ त के थियो भने युक्रेन त मदारीले नचाउने बाँदर जस्तो भैसकेको थियो । यही बुझेर सुरुसुरुमा जर्मनी र फ्रान्सले युक्रेनलाई यो युद्धका निम्ति प्रयोग गर्न हातहतियार नदिने निर्णयसम्म गरे ।

हो, नेपालमा केजरीवालको खाँचो छ । तर, नेपालमा बन्ने केजरीवालले नेपाल र नेपालीका लागि राजनीति गर्नुपर्नेछ ।

पत्रकारिताबाट टाइँफाइँ देखाएका रविलाई पश्चिमेलीहरुले नै समातेको हुनुपर्छ । किनभने एउटा कुनै बलियो शक्तिको आडविना यति ठूलो टाइँफाइँ देखाउन सकिँदैन । त्यसो त उनको च्यारिटीको लागि भनेर लिएको लाखौंलाख रुपैयाँको फेहरिस्त आउन थालेको छ ।

यता रवि लामिछानेले पर्फेक्ट समयमा पार्टी खोलेका छन्, मुलुकभर एमसीसी र एसपीपीको बहस भएको वेला । के यो कागताली हो ? हो, नेपालमा केन्जरीवालको खाँचो छ । तर, नेपालमा बन्ने केन्जरीवालले नेपाल र नेपालीका लागि राजनीति गर्नुपर्नेछ । तीन दशकदेखि नफेरिएको नेपाली राजनीतिमा नयाँ अनुहार आउनु राम्रो कुरा हो । यो आवश्यक पनि छ । यदि रविले नेपाल र नेपालीको खाँचो बुझेर राजनीतिमा होमिएका हुन् भने उनले हर तह र तप्काबाट समर्थन र सहयोग पाउनुपर्छ ।

आशा गरौं यो कागताली बनोस् र रविले आफ्नो पार्टीको प्रष्ट गन्तव्य, कार्यनीति र रणनीति तय गर्नेछन् । रवि लामिछाने भारत, चीन वा अमेरिकाको मदारी हुने छैनन् । आफ्नो पार्टी नेपाल र नेपालीका लागि हो भन्ने कुराको विश्वास दिलाउनेछन् । यदि उनी यस कुरामा चुके र विदेशीको मदारी बनेको संकेत देखियो भने नेपाली जनता बेलैमा चनाखो हुनुपर्ने हुन्छ । यदि उनले सत्तामा पुग्न यो बाटो रोजेका हुन् भने उनलाई समयले माफी दिनेछैन र विदेशी दबाबलाई सहन नसकेर प्रचण्डले जस्तै कहिले म आत्महत्या गर्छु वा कहिले मेरी छोरीले हारी भने मुलुकमा दुर्घटना हुन्छ भन्दै बर्बराउनुपर्ने हुनेछ ।

राजनैतिक सिद्धान्त, व्यवहार र दृष्टान्त नबुझेको भए पनि नेपालका राजनीतिक पार्टीलाई थाँक्रो नभै नहुने कुरा रविले राम्रोसँग बुझेका छन् । यस अर्थमा उनी कुनै थाँक्रोको आडविना हौसिएका हुन् भन्ने कुरामा कसैले शंका नगरे हुन्छ । नेपालका राजनीतिक पार्टीहरुका थाँक्राहरु भनेका अमेरिका, युरोपियन युनियन, भारत, चीन हुन् ।

रविले वा म जस्ताले बुझेको के हो भने नेपालका राजनीतिक पार्टीहरु भनेको बारीमा उमारिने तरकारीका लहरा जस्तै हुन् । जसरी लहरा चाहे करेलाको होस् वा सिमीको वा लौकाकै किन नहोस्, लहरा झ्याँक्रो (कुनै कुनै ठाँउमा थाँक्रो) पनि भन्ने गरिन्छ, विना हुर्कन सक्तैन र फल्न सक्तैन । त्यसरी नै नेपालका राजनैतिक पार्टीहरुले दुर्भाग्य थाँक्रोको आड लिने गरेका छन् । राजनैतिक सिद्धान्त, व्यवहार र दृष्टान्त नबुझेको भए पनि नेपालका राजनीतिक पार्टीलाई थाँक्रो नभै नहुने कुरा रविले राम्रोसँग बुझेका छन् । यस अर्थमा उनी कुनै थाँक्रोको आडविना हौसिएका होइनन् भन्ने कुरामा कसैले शंका नगरे हुन्छ ।

नेपालका राजनीतिक पार्टीहरुका थाँक्राहरु भनेका अमेरिका, युरोपियन युनियन, भारत, चीन हुन् । यिनीहरुभित्र पनि धेरैथरि छन् । कोही नेपालमा ब्रह्मलुट गराउने छन्, कोही नेपाललाई आफ्नो कब्जामा लिएर नेपालको छिमेकमा हान्न चाहने छन् । कोही नेपाललाई आफ्नो सुरक्षा निम्ति प्रयोग गर्न चाहने छन् भने कोही हाम्रो धर्म र संस्कृति नष्ट गरेर बाइबल हातमा थमाउन र अरु सबै कुरा लुट्न चाहने छन् । आदि आदि । रविले यी सबै कुरा बुझेका छन् र बुझेर पनि स्थापित पार्टीहरुमा नगई आफ्नो पार्टी खोल्छन् भने दुर्भाग्य उनी कुनै एउटा झ्याँक्रोको चंगुलभित्र परिसकेका हुन सक्छन् ।