मुगल सम्राटको हात्ती, गगन थापा र आसन्न सरकार

अचानक एक दिन मुगल सम्राट अकबरले औधी मन पराएको हात्ती मर्‍यो । तर, अकबरसामु पुगेर हात्ती मरेको खबर सुनाउने आँट हात्तीसारका कसैमा भएन । माहुते भन्छ, ‘सरकार हात्तीले नखाएको धेरै भयो ।’

अर्का कर्मचारी भन्छन्, ‘सरकार हात्तीले खुट्टाको त कुरै छाडौं, पुच्छरसमेत हल्लाउँदैन ।’

‘सरकार नरिसाइबक्सियोस्, हजुरको मन पर्ने हात्ती त सास फेर्नसमेत मान्दैन’, पशु चिकित्सक मलीन स्वरमा भन्छन् ।

सम्राट जंगिन्छन् र भन्छन्, ‘हात्ती त मरिसक्यो कि क्या हो ?’

‘अवस्था त त्यस्तै देखिन्छ सरकार’, थरर्र काँप्दै माहुते जवाफ दिन्छन्, ‘तर, सरकार यो अशुभ समाचार सुनाउने मेरो आँट भएन !’

अकबरको प्यारो हात्तीकै अवस्थामा आजका राष्ट्रिय राजनीतिमा देखापरेका नेताहरु पुगिसकेका छन् । अझै नेपाली कांग्रेसका केही नेताहरु ‘नो नट अगेन’ वाला पुस्तालाई नै भावी प्रधानमन्त्रीको रुपमा आश्चर्यजनक रुपमा चर्चा गर्दैछन् । कांग्रेसका प्रवक्ता एक कदम अघि बढेर प्रधानमन्त्रीको बाजा नबजाउन चेतावनीकै भाषा बोल्छन् । तर, त्यो ‘नो नट अगेन’ वाला प्रौढ पुस्तासामु अब देश चलाउने ‘सीट’मा म बस्ने हो र भिजनसहित देश म र मेरो पुस्ताले चलाउने हो भन्ने आँट केवल कांग्रेस महामन्त्री तथा युवा नेता गगनकुमार थापाले मात्र गरे ।

ऋषि सुनक बेलायती प्रधानमन्त्री भएलगत्तै विश्वभरकै युवा राजनीतिकर्मी कार्यकारी पदमा पुगेरै ‘मुलुक बदल्ने’ सपना देख्नैपर्ने दबाबमा पर्न पुगे । नीतिगत कच्चापन, कुशासन तथा हवाई सपनामात्र बाँड्दै निर्वाचनमा जाने र निर्वाचनपश्चातका पाँच वर्ष सत्तारुपी ‘म्युजिकल चियर’मै रमाउँदै तथा कतै ठेस लाग्यो कि संसद नै भंग गर्नेसम्मका ‘हर्कत’कै कारण नेपालका सन्दर्भमा प्रौढ तथा परम्परागत राजनीतिकर्मीप्रति वितृष्णासँगै ‘भिजनरी’ युवा पुस्ताप्रति आशाको नजर अडिन पुगेको छ ।

‘समृद्धि र सुशासन’का स्पष्ट एजेण्डासहितको भोलिको सरकारले ल्याउने ‘खाका’मा मात्र जनविश्वास बढ्ने हो । हिजोका मितिसम्मका सरकार र राजनीतिक दलबाट नेपाली जनताले पाएको भनेकै ‘हवाई सपना’ मात्रै हो ।

संसदीय व्यवस्थारुपी गणतन्त्रका प्रति नै असन्तुष्टि चुलिएका बेला सम्पन्न हुन गएको आसन्न निर्वाचनपूर्व- ‘म यो पटक सांसद भएर गएपश्चात नेपाली कांग्रेसको संसदीय नेता लड्नेछु । कांग्रेस संसदीय दलको नेता चयन भएसँग कांग्रेसको बहुमत भए वा गठबन्धनले बहुमत ल्याए, कांग्रेसको तर्फबाट देश सञ्चालनको ‘ड्राइभिङ सीट’मा बसेर ‘भिजन’सहित देश सञ्चालन गर्नेछु’ भन्ने काठमाडौं क्षेत्र नम्बर ४ बाट प्रत्यासी कांग्रेस युवा नेता गगनकुमार थापाको अभिव्यक्तिले राष्ट्रिय राजनीति तरंगित बन्न त पुगेको छ नै, एकपटक फेरि गणतन्त्रप्रति जनताको आशासमेत पलाउन पुगेको छ ।

सतहमा हेर्दा ठीकठाक देखिए तापनि मुलुकको अवस्था समाल्नै कठिनउन्मुख छ । कटौती गरिनुपर्ने चालु खर्चको अंक बढेको बढेयै छ । संघीयताको मर्मविपरीत केन्द्रले जिम्मेवारी विकेन्द्रित गर्न चाहेको छैन । भएको अर्थतन्त्रको अनुपातमा बजेटको आकार अस्वाभाविक रुपमा बढाइएको छ । सरकारमा फेरबदल हुनासाथ बजेटको आकार बढाउने प्रतिस्पर्धाको अस्वस्थ खेल रोकिएको छैन । बजेट निर्माणमै निर्लज्ज रुपले अनधिकृत व्यक्तिको प्रवेशले दुनियाँलाई नै आश्चर्यचकित बनाइदिएको छ ।

मुद्रास्फीति, घरजग्गाको भाउ अस्वाभाविक वृद्धि, अनुत्पादक क्षेत्रमा कर्जाको अन्धाधुन्ध लगानी जस्ता विषय सरकारको लागि सामान्य बन्दै गए । चालु खाताको घाटालाई ‘रेमिट्यान्स’ले धान्ने अवस्था कतिञ्जेल रहला ? निर्यातमा बढोत्तरी नहुँदा विदेशी मुद्राको सञ्चिती घट्न पुगेको छ । हाम्रो विदेशी मुद्रा आर्जन र सञ्चितीको स्रोत केवल ‘रेमिट्यान्स’मा मात्र सीमित बन्न पुग्यो ! यसरी समग्रमा हेर्दा हाम्रो अर्थतन्त्रले परनिर्भर देखिएको छ । आसन्न निर्वाचनपश्चात निर्मित सरकारको कार्यसूचीमा यिनै विषय राख्ने ‘भिजनरी’ नेतृत्व मुलुकलाई चाहिएको छ ।

सानो-ठूलो गठबन्धन सत्ता-प्रतिपक्ष दुवैतिर छ । कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सत्तारुढ गठबन्धनले हिजोको केपी ओली सरकारलाई लगाइँदै आएका संविधानको स्थायित्वको संशयदेखि सुशासनसम्मका विषय अब पुराना भए । हिजोको सरकारको कामको मूल्यांकनतिर भन्दा पनि जनताको ध्यान भोलिको सरकारले ल्याउने ‘समृद्धिको नीति’मा छ । दुवैतिरका गठबन्धनसँगै निर्वाचनमा होमिएका राजनीतिक दलले आ-आफ्नो घोषणापत्र रुपी ‘प्रतिबद्धता-पत्र’ सार्वजनिक गरिसकेका छन् ।

कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सत्तारुढ गठबन्धनले हिजोको केपी ओली सरकारलाई लगाइँदै आएका संविधानको स्थायित्वको संशयदेखि सुशासनसम्मका विषय अब पुराना भए । हिजोको सरकारको कामको मूल्यांकनतिर भन्दा पनि जनताको ध्यान भोलिको सरकारले ल्याउने ‘समृद्धिको नीति’मा छ ।

त्यतिले मात्र पुग्दैन । ‘समृद्धि र सुशासन’का स्पष्ट एजेण्डासहितको भोलिको सरकारले ल्याउने ‘खाका’मा मात्र जनविश्वास बढ्ने हो । हिजोका मितिसम्मका सरकार र राजनीतिक दलबाट नेपाली जनताले पाएको भनेकै ‘हवाई सपना’ मात्रै हो । खासगरी भोलि निर्माण हुने सरकारको ध्यान अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र मुलुकको समृद्धिका लागि दूरगामी योजना निर्माणमा जानु जरुरी छ । आजका मितिसम्मका केवल परम्परा धान्ने खाले सरकारबाट अपेक्षा राखिनु नै समय खेर फाल्नु सिवाय केही मान्न सकिन्न ।

कालो बादलमा पनि चाँदीको घेरा हुन्छ भनेझैं कांग्रेस महामन्त्री थापाले उनको पार्टीको केन्द्रीय समिति बैठकमा अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिक सम्बन्धबारे लामो कार्यपत्र पेश गर्दै विदेश नीतिलाई हेर्ने साझा दृष्टिकोण नेपालका दलहरुले निर्माण गर्नुपर्नेमा जोड दिइएबाट अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिक सम्बन्धका बारे आशावादी हुने ठाउँ देखिएको छ । सरकारको फेरबदलसँगै वैदेशिक नीतिमा देखा पर्दै आएको बद्लावले दातासमेत नेपालप्रति निश्चित हुन नसकेको यथार्थ महामन्त्री थापाले बुझेरै उक्त प्रस्ताव गरिएको अनुमान लगाउन कठिन छैन ।

२०३३ सालमा सिन्धुपाल्चोकको लामोसाँघु (नेपाल विद्युत प्राधिकरण)मा जन्मिएर विद्यार्थी राजनीति हुँदै गणतन्त्रको आन्दोलनबाट राष्ट्रिय राजनीतिमा स्थापित थापाले २०७० मा काठमाडौं ४ बाट संविधानसभा सदस्यमा विजयी भएर संविधान निर्माणमा र २०७४ मा सोही निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचन जितेर ९ महिनाको छोटै अवधि स्वास्थ्यमन्त्री हुँदा स्वास्थ्य क्षेत्रमा सुधारका लागि जे–जति रणनीतिक योजना अगाडि बढाए, ती नै विषयको जगमा उनी भिजनसहित भोलिको प्रधानमन्त्रीको रुपमा आफूलाई अगाडि बढाउँदैछन् ।

उनको ‘संघर्ष’ र ‘भिजन’ अध्ययन गर्नेहरुका लागि उनी ‘कार्यकारी सीट’मा बसेर देश हाँक्न लायक प्रतिनिधिका रुपमा नेपाली जनतालाई चिनाउने बाटोमा उनी छन् । स्पष्ट विचार, वाक् पटुता र समयको वेग बुझ्नसक्ने क्षमता राख्ने नेता भएकैले समकालीन राजनीतिमा उनी सानै उमेरमा ‘अग्ला व्यक्ति’का रुपमा आफूलाई स्थापित गरे । ‘नो नट अगेन’ कार्यान्वयनमा जाँदा उनी सजिलै र घटनाक्रमले उक्त अभियानले यसै पटक सार्थकता नपाउँदै गर्दा ‘हस्तक्षेपकारी’ भूमिकाबाट ‘कार्यकारी सीट’मा पुग्न सक्दामात्र देशले समृद्धिको यात्रामा पाइला अगाडि बढाउन सम्भव छ ।

बेलायतमा प्रधानमन्त्रीका रुपमा कलिला उमेरका सुनकको उदयपश्चात नेपालमा पनि चर्चाको उत्कर्षमा महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माका साथै युवा नेता प्रदीप पौडेल, एमालेका ठाकुर गैरे, एकीकृत समाजवादीकी नेतृ रामकुमारी झाँक्री आदि छन् । चर्चा उमेर समूहले भन्दा पनि ‘भिजन’का आधारमा हुने हो ।

बेलायतमा प्रधानमन्त्रीका रुपमा कलिला उमेरका सुनकको उदयपश्चात नेपालमा पनि चर्चाको उत्कर्षमा महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माका साथै युवा नेता प्रदीप पौडेल, एमालेका ठाकुर गैरे, एकीकृत समाजवादीकी नेतृ रामकुमारी झाँक्री आदि छन् । चर्चा उमेर समूहले भन्दा पनि ‘भिजन’का आधारमा हुने हो ।

भोलिका मितिमा स्थानीय तहलाई अधिकार सम्पन्न बनाउने, आर्थिक संकटमा देश नफस्दै समृद्धिका निम्ति विभिन्न नीतिगत निर्णयहरु लिने, जनताको भाषा बुझ्ने र बोल्ने, मुद्रा सञ्चिती बढाउने योजना ल्याउने, अनुत्पादक क्षेत्रमा अस्वाभाविक रुपमा गरिँदै आएको लगानी कटौती गर्ने तथा अनुत्तरदायी शासकीय अभ्यासबाट जनउत्तरदायी बन्ने जस्ता विषयलाई आफ्नो कार्यसूची बनाएर ‘भिजनरी’ -‘गगन-विश्वप्रकाश-रामकुमारी’ पुस्ताले काम गर्ने विश्वास लिन सकिन्छ । तबमात्र ‘युवा नेता’को औचित्य सावित हुनेछ ।

ठूलो संख्यामा मतदाता भएर आएका ‘सचेत पुस्ता’ले हर क्षेत्रमा परिर्वतन चाहेको छ । काठमाडौं ४ का प्रत्यासी गगन थापाको मात्र नभई युवा नेताहरु विश्वप्रकाश शर्मा, प्रदीप पौडेल तथा रामकुमारी झाँक्रीलगायतको प्रचार अभियानमा सयौंको संख्यामा चोक-चोकमा उपस्थित युवाहरुले गरेको स्वागतबाट पनि थाहा हुन्छ- सचेत पुस्ता परिर्वतनको पक्षमा मात्र नभई गगन थापा वा उनको पुस्ता नेपालमा प्रधानमन्त्री भएको हेर्न चाहन्छ ।

‘कोभिड’ पछिको विश्वले कोल्टे फेर्दै गरेको भेउ नै नपाउने ‘नो नट अगेन’ वाला प्रौढबाट फेरि पनि राष्ट्र चलाउनु भनेको नेपाललाई दशकौं पछाडि धकेल्नु नै हो भन्ने बुझाइ सचेत तथा नयाँ मतदाताको छ । तर, यसको कार्यान्वयनका निम्ति ७० कटेका प्रौढ नेता नै ‘बाधक’रुपी ‘पर्खाल’ बनेर उभिने स्थिति देखिँदैछ ।

तसर्थ पनि ‘वाम वा गैरवाम’ आस्था र विचारले जो जता रहे पनि ‘भिजनरी’ युवा पुस्ताका खातिर राज्य सञ्चालनको मैदान खाली गरिदिँदामात्र देउवादेखि दाहाल हुँदै ओलीदेखि नेपाल-खनालसम्मको ‘हाइट’ पनि बढ्ने निश्चित प्रायः छ । पुनः ‘टाउको गनेर’ प्रधानमन्त्रीको ‘कुर्सी’मा आफैं बस्ने सपना ‘नो नट अगेन’ वालाले नै देख्ने हो भने नेपाल र नेपालीको अधोगतिको दिन टाढा रहनेछैन ।

‘गर्न नसक्ने, गर्ने भिजन नहुने र आफूसँग भिजन छैन र गर्न पनि सक्दिनँ’ भन्ने पनि थाहा नहुने प्रौढ पुस्ताले लामो समय शासन गरेकै कारण गणतन्त्रले समेत छोटै अवधिमा बदनामी व्यहोर्नुपर्‍यो । भनिन्छ, ‘सिस्टम’ आफैंमा खराब हुँदैन, सिस्टम सञ्चालनमा देखिएको त्रुटिको मारमा गणतन्त्रसमेत पर्ने स्थिति देखिँदैछ । भूकम्पको रापले मुलुक थिलथिलो भएकै मौका पारेर असन्तुष्टिका बाछिटा देखिँदा देखिँदै पनि सर्वदलीय सहमतिमा हिजो संविधान जारी भएको थियो ।

अब एक पटक पूर्वप्रधानमन्त्री डाक्टर बाबुराम भट्टराई, सभामुख अग्निप्रसाद सापकोटा र पूर्व मुख्यमन्त्री अष्टलक्ष्मी शाक्यले झैं समयको वेग बुझेर ‘त्याग’रुपी आफ्नो स्थान आफैं निर्धारण गरे झैं ‘नो नट अगेन’ वाला प्रौढ नेताले पनि भिजनरी पुस्ताका लागि सरकार सञ्चालनको ‘मैदान’ खाली गर्दा नै ‘प्रधानमन्त्री र पूर्वप्रधानमन्त्री’हरुको नाम इतिहासमा स्वर्ण अक्षरले लेखिनेछ । अन्यथा इतिहासमा ‘लोकमान’ झैं बन्ने हो भने उहाँहरुका निम्ति ‘राम-राम’ भनिदिनेको समेत खोजी गर्नुपर्ने अवस्था नआउला भन्न सकिन्न ।