‘नाङ्गो गाउँ’को इमान

विद्यालयमा राजनीतिक हस्तक्षेपको प्रसंग आएपछि शिव दाइ (नेकपा एकीकृत समाजवादीका केन्द्रीय पोलिटब्युरो सदस्य) ले मलाई पुलुक्क हेरे । हामी दीपेन्द्र लामाको लेखन/निर्देशन रहेको फिल्म ‘नाङ्गो गाउँ’ हेर्दै थियौं, चरिकोटको हलमा ।

‘पञ्चायती व्यवस्थाको बेला शिक्षा क्षेत्रमा राजनीतिक हस्तक्षेप खुबै हुने गरेको थियो’, शिव दाइले सुनाए । भूमिगत राजनीति गर्दा शिव दाइ पनि शिक्षक नै थिए । त्यसैले त्यतिबेला प्रधानपञ्चले विद्यालयमा गर्ने हस्तक्षेपको साक्षी थिए होलान् उनी ।

तर, के अहिले चाहिँ राजनीतिक हस्तक्षेप हुँदैन ? दीपेन्द्र लामाको ‘नाङ्गो गाउँ’ले यसको जवाफ दिएको छ ।

‘फिल्मको विषयवस्तु यथार्थपरक छ’, शिव दाइ भन्दै थिए, ‘लामो समयपछि हलमा छिरेको राम्रै फिल्म हेर्न पाइयो ।’ पत्रकार जीवन लामा र गोकर्ण भण्डारी पनि फिल्मको कथावस्तुमा वर्तमान राजनीतिको विकृत परिणाम महसुस गर्दै थिए ।

‘नाङ्गो गाउँ’को कथावस्तु सामान्य छ । एउटा गाउँको, एउटा विद्यालयको एउटा शिक्षक । कथावस्तु यसैको सेरोफेरोमा दौडिरहेको छ । तर, सन्देश कथावस्तुको सेरोफेरो जस्तो साँघुरो छैन । शिक्षामा राजनीतिको चोटिलो प्रहार र त्यसले समाजलाई पार्ने नकारात्मक असरको प्रभावको आँकलन छ ‘नाङ्गो गाउँ’मा ।

‘नाङ्गो गाउँ’को कथावस्तु सामान्य छ । एउटा गाउँको, एउटा विद्यालयको एउटा शिक्षक । कथावस्तु यसैको सेरोफेरोमा दौडिरहेको छ । तर, सन्देश कथावस्तुको सेरोफेरो जस्तो साँघुरो छैन । शिक्षामा राजनीतिको चोटिलो प्रहार र त्यसले समाजलाई पार्ने नकारात्मक असरको प्रभावको आँकलन छ ‘नाङ्गो गाउँ’मा ।

‘नाङ्गो गाउँ’मा एउटा इमानदार शिक्षक नाङ्गिएका छन् । तर, उनको सर्वाङ्ग शरीरले विकृत राजनीतिलाई गिज्याइरहेको देखिन्छ । राजनीतिले नीति, नियम, कानून र सामाजिक यर्थाथलाई हेर्दैन । हेर्छ त व्यक्तिगत स्वार्थ र अहम् । ‘नाङ्गो गाउँ’मा राजनीतिको त्यही स्वार्थ र अहम्ले एउटा असल शिक्षक, सामाजिक कार्यकर्ता, इमानदार बुद्धिजीवीलाई नङ्ग्याएको छ ।

शैक्षिक सुधारमार्फत गाउँमा चेतनाको विकास गर्ने र सडक, अस्पताल, विद्यालय जस्ता कुरा व्यवस्थापन गर्दै ग्रामीण जनताको सेवा गर्ने अभिष्टसहित आफ्नो रोजीरोटी बनेको शिक्षण पेशासमेत छोडेर इमानको राजनीतिमा होमिएका एउटा शिक्षकलाई ग्रामीण जनताकै स्वार्थले नङ्ग्याएको तीतो यथार्थ ‘नाङ्गो गाउँ’मा प्रस्तुत गरिएको छ ।

पञ्चायती व्यवस्थाको अवधिमा नेपालको राजनीति लगभग शिक्षकहरुले धानिदिएका थिए । ग्रामीण तहमा जनतासँग प्रत्यक्ष जोडिने शिक्षकहरुले पञ्चायती जर्जरतालाई मौन र बौद्धिक विद्रोहमार्फत परास्त गरी मुलुकमा प्रजातन्त्र स्थापना गर्न खेलेको भूमिका प्रशंसनीय छ ।

तर, प्रजातन्त्र प्राप्तिपछि शिक्षण पेशा छोडेर राजनीतिमा जोडिएका नेताहरु बदनाम भएको पृष्ठभूमिमा ‘नाङ्गो गाउँ’को एउटा शिक्षकले जनताको लागि राजनीतिमा होमिँदै गर्दा इमानमा नाङ्गिन तयार भएको प्रसंगले तिनै शिक्षकहरुलाई व्यङ्ग्य त गरेको हैन ? एउटा जिज्ञासा ।

‘नाङ्गो गाउँ’को एउटा अर्को सन्देश छ- राजनीति नेताले बिर्गाछन् । तर, नेतालाई जनताले नै बिगारिरहेका छन् । ससानो लालचले खराब नेताको साथ दिने जनताको चरित्र, इमानलाई नङ्ग्याउन काफी भएको ‘नाङ्गो गाउँ’को कथामा प्रस्तुत गरिएको छ ।

प्रजातन्त्र प्राप्तिपछि शिक्षण पेशा छोडेर राजनीतिमा जोडिएका नेताहरु बदनाम भएको पृष्ठभूमिमा ‘नाङ्गो गाउँ’को एउटा शिक्षकले जनताको लागि राजनीतिमा होमिँदै गर्दा इमानमा नाङ्गिन तयार भएको प्रसंगले तिनै शिक्षकहरुलाई व्यङ्ग्य त गरेको हैन ?

धेरै फिल्मबाट अनुभव बटुलेका दीपेन्द्र लामाले ‘नाङ्गो गाउँ’को कथालाई स्थानीय राजनीतिको परिवेशमा बिटुल्याउँदै प्रेम, शक्ति र सम्पत्तिको अगाडि राजनीतिको सिद्धान्त र राजनीतिज्ञको इमान नाङ्गिन समय नलाग्ने सन्देशसँग कलात्मक ढङ्गले जोडिदिएका छन् ।

ग्रामीण तथ्यलाई सरल ढङ्गले प्रस्तुत गरिएको ‘नाङ्गो गाउँ’ दीपेन्द्र लामाको सफल लेखन/निर्देशनको असली प्रमाण बनेर अहिले देश-विदेशमा प्रदर्शन भैरहेको छ ।

कथाको पात्रमा अभिनय गर्ने कलाकारको इमानदारिता फिल्मको अर्को महत्वपूर्ण कुरा हो । दयाहाङ राईले इमानदार शिक्षक र राजनीतिज्ञको चरित्रमा आफ्नो इनोसेन्ट प्रस्तुतिमार्फत न्याय गर्न सफल भएका छन् । त्यसो त उनका यसअघिका फिल्महरुमा पनि कथालाई न्याय गर्ने चरित्रको चर्चा महिनौंसम्म हुने गरेकै हो ।

‘जारी’मा जमेको दयाहाङ र मिरुनाको जोडी ‘नाङ्गो गाउँ’मा अझ बढी मजबुत बनेको छ । मिरुनाको अभिनयले ग्रामीण महिलाको पारिवारिक इमानदारीलाई थप विश्वसनीय बनाएको छ । चलचित्रमा अन्य कलाकारहरुको अभिनय पनि उत्तिकै सशक्त लाग्छ ।

सुरुमा ‘नाङ्गो गाउँ’ नामसँग झस्कने दर्शकहरु हलबाट बाहिरिँदा त्यही नामसँग आत्मीय बनेको पाइन्छ । कथावस्तुसँग नामको सिक्वेन्स असाध्यै मिलेको छ । तर, इमानलाई अङ्गालेका शिक्षक राजनीतिक रुपमा नाङ्गिएपछिको अवस्था के भन्ने जिज्ञासा गुपचुप बनेको हो कि बनाइएको ? दीपेन्द्र लामाले नै बताउन सक्लान् ।

जे होस्, ‘नाङ्गो गाउँ’को अन्त्यले दर्शकलाई दयाहाङ र मिरुनाको जोडीलाई पटक पटक खोज्न बाध्य बनाएको छ । कथाले अर्को राजनीतिक परिवेशसहित उपस्थिति जनाउने अपेक्षा जीवित राखेको छ ।