मकवानपुरमा वर्षेनि सयौं बिघाको गाँजा नष्ट, समस्या ज्यूँका त्यूँ

हेटौँडा । गाँजा तस्करीको ‘ट्रान्जिट प्वाइन्ट’ का रूपमा चिनिएको मकवानपुरमा गाँजा नियन्त्रणका लागि प्रहरी र स्थानीय सरकारका योजना असफल देखिएको छ ।

मकवानपुरमा गाँजा उत्पादनको तयारी हुने समयमा सयौं प्रहरी गाँजा खेती हुने कैलाश, राक्सिराङ, भीमफेदीको उत्तरी क्षेत्र, थाहा नगरका केही भागमा परिचालन हुन्छन् र फडानीले तीव्रता पाउँछ । तर, समस्या ज्यूँ का त्यूँ देखिएको भन्दै सरोकारवालाले असन्तुष्टि जनाएका छन् । गाँजा उन्मुलन गर्दै तरकारी खेतीतर्फ आकर्षण गर्न भन्दै स्थानीय तह र प्रहरी प्रशासनले सचेतना कार्यक्रम, तरकारीको बीउ वितरणलगायतका काम गर्दै आइरहेको छ । तर, गाँजा रोप्ने, तस्करी घटेको छैन ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय मकवानपुरको तथ्यांक हेर्दा गाँजा फडानी प्रत्येक वर्ष बढाइए पनि तस्करीको दर बढेको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा मकवानपुर प्रहरीले ५ सय १९ जना प्रहरी परिचालन गरी १४४ बिघा ३ कठ्ठा १६ धुरमा लगाइएको गाँजा नष्ट गरेको थियो । यही वर्ष प्रहरीले १४४ आिघा १४ कठ्ठामा लगाएको अफिम खेती पनि नष्ट गरेको छ । आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा फडानी थप २ सय बिघा बढी भयो । २०७९/०८० मा प्रहरीले मकवानपुरमा १४६ बिघा १९ कठ्ठाको गाँजा फाँडेको छ । भने यो वर्ष २२४ बिघा ३ कठ्ठा क्षेत्रफलमा लगाइएको अफिम नष्ट गरिएको छ । जहाँ ४९७ जना प्रहरी परिचालन गरिएको थियो ।

प्रहरीले चालू आर्थिक वर्षको करिब ४ महिनामा मकवानपुरमा १५ बिघामा लगाएको गाँजाखेती नष्ट गरिसकेको छ ।

गाँजा अफिम नष्टको अभियानसँगै यहाँ तस्करी र पक्राउको दर पनि उस्तै छ । प्रहरीले आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा २ हजार ६ सय ६२ किलो गाँजा बरामद गरेको थियो भने १२ किलो अफिम बरामद गर्दै २ सय ५६ जनालाई पक्राउ गरेको थियो । तर, २०७९/०८० मा त्यो दर झन् बढेको छ । सो आर्थिक वर्षमा प्रहरीले ६ हजार ५ किलो गाँजा र १२ किलो अफिम बरामद गर्दै लागुऔषधसम्बन्धी अपराधमा २ सय ४८ जनालाई पक्राउ गरिएको छ ।

यो वर्ष पनि उत्तरी मकवानपुरका कैलाश, राक्सिराङका किसानले गाँजा लगाइसकेका छन् । सामान्यतया भदौमा लगाइने गाँजा मंसिर, पुससम्म तयार हुने उनीहरू बताउँछन् । आयश्रोतको अन्य विकल्प र खेतीयोग्य जमिनमा सिँचाइको अभावले गाँजा लगाउनुपर्ने बाध्यता रहेको किसानहरू बताउँछन् ।

गाँजालाई वैधानिकता दिएर सरकारले तोकेको मापदण्ड अनुसार खेती गर्न पाए जीविकोपार्जनमा टेवा पुग्ने र युवा शक्ति विदेश जानुपर्ने, पक्राउ पर्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य हुने उनीहरूको भनाइ छ ।

कैलाश-३ का प्रदीप कालाखेती भन्छन्, ‘हामीलाई राज्यले गाँजा खेती गर्छ भनेर अपराधीजस्तो व्यवहार गर्छ, तर हाम्रो जमिन, हावापानीमा हुने उत्पादनलाई राज्यले किन नियमन गरेर हाम्रो आर्थिक अवस्था सुधारमा ध्यान दिँदैन ? नाममात्रको वैकल्पिक खेतीले यहाँका मानिस कसरी आर्थिक समृद्धि हाँसिल गर्न सक्छन् ? सिंचाइ अभाव, मल बीउको अभाव खेपिरहेको हामीले वैकल्पिक खेतीलाई कसरी प्रोत्साहन गर्न सक्छौं र ?’

कालाखेतीजस्तै उक्त क्षेत्रका अधिकांश किसान गाँजालाई वैधानिक बनाएर जनताको आर्थिकस्तर उकास्ने योजनामा सरकार लाग्नुपर्ने माग राख्छन् ।