गौशालामा ‘बन्धक’ बने मधेशका महिला- दुर्गा प्रसाईंको शिविरभित्र पस्दा जे देखियो

गौशाला क्षेत्रका स्थानीय र केही होटल व्यवसायीले दुर्गा प्रसाईंको आन्दोलनमा आएकालाई बन्धक शैलीमा राखेको सूचना दिएपछि हामी मंसिर १२ गते बिहान १० बजेतिर नेपाल प्रेसको कार्यालयबाट निस्कियौं ।

कार्यालयबाट निस्कने क्रममा गौशाला प्रहरी प्रभागका प्रहरी नायब उपरीक्षक केशव थेबेलाई पनि सम्पर्क गर्‍यौं । किनकि त्यहाँ हामीमाथि समस्या पनि आउन सक्थ्यो । थेबे नेतृत्वका प्रहरी अघिल्लो दिनको प्रदर्शनदेखि नै हाइ अलर्टमा रहेछ त्यहाँ ।

गौशाला चोकमा न्यू घरेलु होटल र सेभेन स्टार पार्टी प्यालेस दुई ठाउँमा प्रसाईंको आन्दोलनमा आएकालाई राखिएको रहेछ । पहिले हामी सेभेन स्टारमा राखिएका सहभागीको अवस्था बुझ्न गयौं ।

अभियानमा सहभागी हुन आएकाहरु केही घाम ताप्दै गफगाफ गर्दै थिए । केही खाना खाएर फर्कंदै थिए । कतिपय सुतिरहेका थिए । त्यहाँ अधिकांश मधेशी मूलका महिलाहरु थिए । हाम्रो प्रवेशलाई त्यहाँ सबैले असहज ढंगले हेरिरहेका थिए ।

हामी ती महिलासँग कुरा गर्न चाहन्थ्यौं, जो अघोषित रुपमा बन्धक जस्तै बनाएर राखिएका थिए । यो चिसोमा पार्टी प्यालेसको भुईंमा राखिएका मधेशका महिलाहरु आफ्नो घर फर्किन चाहे पनि उनीहरुलाई जान नदिइएको सूचना थियो हामीसँग ।

हामी ती महिलासँग कुरा गर्न चाहन्थ्यौं, जो अघोषित रुपमा बन्धक जस्तै बनाएर राखिएका थिए । यो चिसोमा पार्टी प्यालेसको भुईंमा राखिएका मधेशका महिलाहरु आफ्नो घर फर्किन चाहे पनि उनीहरुलाई जान नदिइएको सूचना थियो हामीसँग ।

हामीले उनीहरुमध्ये एक जनासँग कुरा गर्न खोज्दा हच्किए । अर्का एक व्यक्ति जो प्रसाईंको तर्फबाट हेरालुका रुपमा राखिएका थिए, उनीसँग हामीले कुरा गर्न खोजेका थियौं । उनले पनि ‘मैले बोल्न मिल्दैन, सरलाई बोलाएर ल्याउँछु, उनैसँग कुरा गर्नुस्m जे गर्नुस’ भन्दै ती व्यक्ति भित्र छिरे ।

हामीले त्यहाँ घाम ताप्दै गरेका केही महिलाहरुसँग कुरा गर्न खोज्यौं । कुरा गर्न छेउमा जाँदा उनीहरुले अप्ठेरो मानेको र केही अलमल परेको जस्तो गरे । एकदुई जना हामी त्यहाँ पुग्नासाथ उठेर हिँडे पनि ।

केही महिलासँग हामीले अनौपचारिक गफ गर्न खोज्यौं । तीन जना महिला एकै ठाउँमा थिए । उनीहरुले आफ्नै भाषामा ‘सब खतम है, हामुन के कछु बात ना पता है’ भने । यसबाट उनीहरुको अवस्था लख काट्न सकिन्थ्यो ।

हामीले भन्यौं ‘डराउनुपर्दैन, हामी गलत मान्छे होइनौं, सामान्य अवस्था बुझ्न आएका हामी पत्रकार हौं ।’

तीन जनामध्येकी एक महिला ‘का बताइ सरासर घर जाइके’ भन्दै चुप लागिन् ।

केही महिलासँग हामीले अनौपचारिक गफ गर्न खोज्यौं । तीन जना महिला एकै ठाउँमा थिए । उनीहरुले आफ्नै भाषामा ‘सब खतम है, हामुन के कछु बात ना पता है’ भने । यसबाट उनीहरुको अवस्था लख काट्न सकिन्थ्यो ।

हामीले सोध्यौं, ‘तपाईंहरु कहाँबाट आउनुभएको हो, कति दिनसम्म बसिन्छ होला ?’

दुई जना महिलाले आफ्नो भाषामा ‘कब जाइके कब ? कछु पता ना होइल, अबही जाई, कसै जाइके घर’ एक ले अर्कालाई हेर्दै बोले । अर्थात ‘कहिले घर जानु ? केही थाहा छैन, जानु त अहिले नै हुन्थ्यो कसरी जानु हो ?’ उनीहरुको संवादको सार यही थियो ।

सँगै रहेकी नाम खुलाउन नमानेकी एक जना महिला पर्सा निवासी रहिछिन् । उनले लकडाउन अगाडि लिएको एक लाख रुपैयाँ ऋण अहिले बढेर ११ लाख भएको रहेछ । दुर्गा प्रसाईंको मान्छेहरुले उक्त ऋण तिर्नुपर्दैन, आन्दोलनमा गएपछि माफ हुन्छ भन्दै ल्याएको नेपाल प्रेससँग बताइन् ।

उनले आफूलाई यहाँ बस्न मन नलागेको तर घर कहिले पठाउँछन् थाहा नभएको बताइन् ।

‘पहिले पनि आन्दोलन गरेको हो केही भएन । अहिले यो अभियानबाट पनि आश मर्‍यो, जति सक्दो चाँडो घर पठाए हुन्थ्यो’, उनले भनिन् ।

एउटी महिलाले अर्की महिलालाई कुरा नगर भित्र जा भन्दै ‘सब चोर है कछु ना बात करे का-का बात करके सब बक्दै चल भितर’ भनिन् । त्यसपछि उनी हामीसँग कुरा गर्न डराइन् ।

अर्थात् ती महिलालले सबै चोर हुन्, के के कुरा गरेर तैले सबै कुरा भन्दिछेस्, नबोल् सीधै भित्र जा भनेकी थिइन् ।

एक जना महिला पर्सा निवासी रहिछिन् । उनले लकडाउन अगाडि लिएको एक लाख रुपैयाँ ऋण अहिले बढेर ११ लाख भएको रहेछ । दुर्गा प्रसाईंको मान्छेहरुले उक्त ऋण तिर्नुपर्दैन, आन्दोलनमा गएपछि माफ हुन्छ भन्दै ल्याएको नेपाल प्रेससँग बताइन् ।

त्यही बीचमा बाराबाट आएकी अर्की महिलाले भनिन्, ‘हाम्रो ऋण माफ गराइदिन्छु भनेर हाम्रो प्रयोग भयो, कति दिदीबहिनीहरु घाइते भएर अहिले अस्पतालमा छन् । आफैं घर जाउँ भने साथमा पैसा छैन ।’

०००

एकाएक सेभेन स्टारको गेटबाट एक जना छातीमा नेपालको झण्डा बेरेको र दुई जना फोन कानमा लगाएका युवा भित्र छिर्दै भने, ‘ओई गेट बन्द गर ।’

उनीहरुसहित थप तीन जना पुरुष हामीतिर आएर भने, ‘के हो ? को हो तिमीहरु ? किन आएको ?’

हामीले प्रेसपास देखाएर ‘हामी पत्रकार हौं’ भन्यौं ।

एक जनाले हामीमध्ये उमेश कार्कीको प्रेस पास लुछ्दै ‘किन आएको’ भने । उनीहरुको बोली र स्वभाब फरक अनि डरलाग्दो थियो । हिँडाइ हेर्दै कुटिहाल्छन् कि जस्तो । बोलीमा पनि रुखोपन थियो ।

उनीहरुले हामीलाई ‘यहाँ केही पनि छैन, माथि सरहरु हुनुहुन्छ, जे गर्नुछ, जे सोध्नु छ माथि गएर सोध्नुस्’ भन्दै हामीलाई बाहिर निस्किन भने ।

हामीले ‘केही होइन, हामी आन्दोलनकारीको अवस्था के छ, बुझ्न आएको’ भन्यौं ।

ती एक जनाले भने, ‘के काम हो, माथि गएर कुरा गर्ने । यता आउने होइन । माथि जाउँ ।’

हामीले ‘भिडियो खिच्न आएका हैनौं, सामान्य अवस्था बुझ्न आएको’ भन्यौं ।

बाराबाट आएकी अर्की महिलाले भनिन्, ‘हाम्रो ऋण माफ गराइदिन्छु भनेर हाम्रो प्रयोग भयो, कति दिदीबहिनीहरु घाइते भएर अहिले अस्पतालमा छन् । आफैं घर जाउँ भने साथमा पैसा छैन ।’

झण्डा छातीमा बाँधेका युवकले भने, ‘यता आउनु हुँदैन । यिनीहरुसँग कुरा नगर्नुस् । जे हो, माथि सरसँग कुरा गर्नुस् ।’

उनीहरुले भने पछि हामी त्यहाँबाट बाहिरियौं । हामी बाहिरिएलगत्तै उनीहरुले गेट लगाए ।

आन्दोलनका सहभागीहरु भएको ठाउँमा बाहिरका मान्छेलाई प्रवेश निषेध गरिएको रहेछ । बाहिरको मान्छे त के, पुलिस र पत्रकारलाई पनि भित्र छिर्न नदिने भनेको रहेछ । प्रहरी पनि बाहिरै तैनाथ थिए ।

सेभेन स्टारमा त गेट खुला नै थियो र हामी भित्र पस्यौं । आन्दोलनका सहभागी बसेको अर्को ठाउँ घरेलु होटेलमा त गेट भित्रदेखि नै बन्द थियो । कोही भित्र जान खोज्यो भने ४-५ जना बसेर किन, कसरी भन्दै केरकार गर्न थाल्थे ।

गौशालामा राखिएका अधिकांश सहभागी महिला छन् र उनीहरु मधेशका विभिन्न जिल्लाबाट ल्याइएका छन् । उनीहरुलाई ल्याउने सोही ठाउँका ठेकेदार रहेछन् । खानबस्न फ्री र ऋण मिनाहा हुने भनेर उनीहरुलाई ल्याइएको रहेछ । यहाँ आएकामध्ये केही महिला यसअघि मिटरब्याजीविरुद्धको आन्दोलनमा पनि आएका रहेछन् ।

ती महिलालाई सरकारले उद्धार गरेर सुरक्षित रुपमा आआफ्नो घर फर्काउनु हितकर देखिन्छ । केही बिरामी पर्न थालिसकेका छन् । केही घर जान पाइएन भनेर आत्तिएका छन् । आफ्ना नागरिकप्रतिको दायित्व सरकारको केही हुन्न ? यो अनुत्तरित प्रश्न बोकेर हामी आन्दोलनकारीहरुको भिडिओ अन्तर्वार्ता अधूरै राखेर फर्कियौं ।