केरामा लाग्ने रोग नियन्त्रणका लागि प्राविधिकलाई प्रशिक्षण

काठमाडौं । केराको पानामा ओइलाउने रोग ‘टिआर–४’ को निराकरणका लागि प्राविधिकहरुलाई तीन दिने तालिम प्रदान गरिएको छ ।

गत शुक्रबारदेखि ललितपुरमा ‘टिआर–४’ रोगसँग लड्न प्राविधिकहरुलाई तीन दिने प्रशिक्षण प्रदान गरिएको हो । जहाँ ‘टिआर–४’ रोगको निराकरणका लागि सातै प्रदेशबाट २५ जना कृषि प्राविधिकहरुलाई प्रशिक्षण प्रदान गरिएको हो ।

गत असार महिनामा केराको पानामा ओइलाउने रोग ‘टिआर–४’ पहिलोपटक कैलाली जिल्लामा देखा परेको थियो । जुन यसअघि नेपालमा देखा परेको ‘टिआर’ रोगभन्दा बढी विनाशकारी रहेको राष्ट्रिय कृषि तथा प्रविधि सुचना केन्द्रका प्रमुख डा. कालिका प्रसाद उपाध्यायले बताए ।

डा. उपाध्यायले भने, ‘यसअघि पनि नेपालका विभिन्न जिल्लाहरुमा ‘टिआर’ रोग लाग्ने गरेको थियो । तर, अहिले पत्ता लागेको केराको पानाउमा ओइलाउने रोगलाई ‘टिआर–४’ नाम दिइएको छ । जुन यसअघि नेपालमा ‘टिआर–२’ र ‘टिआर–३’ को सामान्य रोग थियो । जसको निराकरणका उपायहरु हामीलाई थहाँ थियो । तर, अहिले कैलालीबाट पत्ता लगेको ‘टिआर–४’ बढी प्रभावकारी र विनाशक रहेको छ ।’
‘हाल देखि परेको ‘टिआर–४’ नेपालको केरा उत्पादनका लागि विनाशकारी रहेको छ । त्यसैले यो रोग पत्ता लाग्नासाथ हामीले सम्बन्धित केन्द्रहरुमा जानकारी र अनुसंन्धानमा जोड दिदैँ कृषि मन्त्रालयलाई आग्रह गरेर निराकरणका पाछि लाग्यौ । मन्त्रालयले पनि यसलाई गम्भिरताका साथ लिएर आवश्यक कदम चाल्दै अगाडी बढ्यो । सबैसँगको समन्व्यपछि देशभरीकै प्रतिनिधित्व हुनेगरी तीन दिने प्रशिक्षण आयोजना गरिएको हो’, डा. उपाध्यायले भने ।

आइतबार सम्पन्न तीन दिने प्रशिक्षण राष्ट्रिय बाली रोग विज्ञान अनुसन्धान केन्द्र, बाली क्वारेन्टाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्र र संयुक्त राष्ट्रसंघको खाद्य तथा कृषि संगठनको सहयोगमा सञ्चालन गरिएको थियो ।

प्रशिक्षणबाट भविषयमा ‘टिआर–४’ रोगलाई निराकरणमा आफ्नो ठाँउबाट महत्वपूर्ण भुमिका निर्वह गर्नसक्ने पोखराबाट प्रशिक्षणमा सहभागी प्राविधिक सुस्मा मराठााले बताईन् । सुस्माले भनिन्,‘तीन दिने तालिम मेरो र मेरो क्षेत्रका लागि फलदायी रहेको मानेकी छु ।’

प्रशिक्षणले भविष्यमा नेपालका केरा उद्योगलाई जोगाउँन एफएओ, नार्क, कृषि मञ्त्रालय, र अन्य संस्थाहरुको समन्वय रहने प्रतिबद्धता प्रमुख डा. कालिका प्रसाद उपाध्यायले जनाए ।

त्यस्तै, राष्ट्रिय बाली रोग विज्ञान अनुसन्धान केन्द्रका वैज्ञानिक डा. रामबहादुर खड्काले प्रशिक्षणबाट कृषि प्राविधिकहरुलाई कृषकस्तरमा ‘टिआर–४’ रेस पत्ता लगाउने तरिका र निराकरणमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वह गर्ने बताए ।

बाली संरक्षणमा काम गर्ने नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद (नार्क), बाली क्वारेन्टाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्र, कृषि क्याम्पसका विद्यार्थी र प्रादेशिक कार्यालयका प्राविधिकहरु उक्त तीन दिने तालिम प्रदान गरिएको थियो ।

त्यसैगरी, डा.रामबहादुर खड्का, डा.रेशमबहादुर अमागाई, विमला पन्त, प्रकाश साउथ अफ्रिका र टर्किका विशेषज्ञबाट भर्चुअल र भौतिक कक्षा सञ्चालन गरी प्रशिक्षण प्रदान गरेका हुन् ।

‘टीआर ४’ रोगको पहिचान, व्यवस्थापन र नियन्त्रण स्थानीय तहबाटै समेत गर्न सकिने डा. राम बहादुर खड्काले बताए । उनले भने, ‘यस रोगको नियान्त्रण तथा पहिचानका लागि प्रदान गरिएको तीन दिने तालिमले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नेछ । जहाँ हामीले सहभागी सबै प्रदेशको प्रतिनिधित्व हुनेगरी टाक्स फोर्स जस्तो संरचना निमार्ण गरेका छौ । जसबाटै हामीले सबै क्षेत्रमा लाग्ने रोगसंग लड्न समन्व्य छिटो र प्राविधिकहरुसंगको सम्बनध नजिक हुनेछ् ।’