चिनो

कीराहरू किरिरी कराउँदै थिए । घरछेउको खेतका गरामा पानीको समाह चलिरहेको थियो स्वाँवाँवाँ…। त्यससँगै भ्यागुताहरू ठूलोसानो स्वरमा ट्वारट्वार कराइरहेका थिए । पूर्णिमालाई आधा रात बितिसक्दा पनि निद्रा लागेको थिएन । धेरै पटक कोल्टे फेरिसकेकी थिइन् । खटपट लाग्थ्यो । घरी सिरकले मुख छोप्थिन् । फेरि निसास्सिए जस्तो हुन्थ्यो, सिरक फ्याँकेर घोप्टो पर्थिन् । तर त्यही रात पो थाहा पाइन्- शरीर घोप्टो परेर सुत्न नहुने भइसकेको रहेछ । दायाँ कोल्टे पर्थिन् । बायाँ कोल्टे पर्थिन् । दुवै हात नमस्ते बनाएर चल्नीनेर सिरानी लगाउँथिन् । आँखाको डिल भत्काएर बगेका आँसु गाला भिजाउँदै हातको बाटो बगेर झर्थे र सिरानी भिजाउँथे । पहाडको छातीमा जताततै बगेको वर्षे भेल जस्तै कुनै लय थिएन त्यसको ।

ननिदाएरै बित्न लाग्यो रात । बत्ती बाल्न सिरानीमुनि राखेको सलाई समाइन् पूर्णिमाले । तर, पल्लो कोठामा सुतेका आमाबाले थाहा पाउलान् भन्ने लागेर सलाई कोर्न पनि सकिनन् । बा दमको रोगी छन् । रातमा साह्रै धेरै निदाउन सक्दैनन्, खोकिरहन्छन् । पूर्णिमाले यति सोच्दासोच्दै बा त खोक्न थालिहाले- ख्याँक् ख्याँक् ख्याँक् ख्याँक् ख्याँक् ।

घरको आँखीझ्यालबाट जूनको थोरै उज्यालो कोठामा छिरेको थियो । त्यही किरिङमिरिङ उज्यालोमा घडीमा समय हेर्न खोजिन् पूर्णिमाले, तर देखिनन् । पोहोर साल सोल्टी पल्टनबाट पहिलो छुट्टीमा घर आउँदा उनलाई उपहार ल्याइदिएका हुन् साइकोफाइभ घडी । सोल्टी उमेशले घडी दिँदै भनेका थिए- ‘सोल्टीनी !, तपाईंलाई मेरो सानो चिनो है ।’ समाउन सकेकी थिइनन् शरमले । मुख बटारेर सोल्टीलाई घुर्क्याउँदै भनेकी थिइन्- ‘चाहिएको छैन कसैको घडीसडी !’

पूर्णिमाले नलिएपछि सोल्टीले उनको देब्रेहात समाएर आफैंले बाँधिदिएका थिए त्यो घडी । सोल्टीका उबेलाका ती सुकोमल हातको स्पर्श सल्बलाए जस्तो लाग्यो उनलाई ।

घडीले सोल्टीको याद झन ताजा बनायो । पूर्णिमाको आँखै अगाडि झलझली नाच्न थाले उनी । सोल्टी साँँच्चिकै मनपर्थ्यो पूर्णिमालाई । लरक्क परेको सुगठित जीउ, हिस्सी परेको अनुहार, ठूलो निधार, सधँै प्रेमले आफैंलाई हेरिरहने उनका जोर नयन ।

सोल्टीसँग पूर्णिमाको पहिलो भेट तीन वर्ष अगाडि भएको थियो । फागुन महिना थियो । दाजुको बिहेमा पूर्णिमा खुब रमाएकी थिइन् । जन्ती जाने अघिल्लो दिन सबै गाउँले भेला भए पूर्णिमाको घरमा र टारबारीको भित्तामा भतेर बार्न लागे । बाँसको चोया बुनेर बनाएको चित्राले कोठा बनाए । तीनतीन वटा ढुङ्गा गाढेर चुला बनाए । बिहेमा चाहिने आवश्यक मासु, तरकारी, अचार, जाँड, रक्सी, फलफूल, रोटीलगायतका खानेकुरा तयार गरे । पाहुना आउने क्रम पनि उस्तै थियो । गाउँघर आफन्त सरय (सघाउनी)मा चामल, जाँड, रक्सी लिएर आउनेको पनि घुइँचो थियो ।

भोलिपल्ट बेहुला लिएर गाउँका धेरै छोरामान्छे जन्ती गए । रहेका छोरीमान्छे भेला भएर रातभरि पूर्णिमाको घरमा रत्यौली खेले । छोरामान्छेको भेषमा लाटा बनेर आएकी पुछारघर माइलीले छोरीमान्छेलाई जिस्क्याएर दोहोलो काढिन् । हाँसेर कतिको त मुख आँऽऽ को आँऽऽ भयो भनेर भने कोही कोहीले । पूर्णिमाको बा जन्ती गए । आमालाई पनि गाउँलेले खुबै रत्यौली नचाए । पूर्णिमा पनि नाचिन् बेस्सरी ।

राति ढिलो सुतेको भए पनि बिहान छिटो उठिन् पूर्णिमा । त्यो दिन घरमा नयाँ मान्छे भाउजूको आगमन हुने कुराले फुरुङ्ग थिइन् । आमालाई घर लिपपोत र सरसफाइ गर्न सघाइन् । सबेरै छरछिमेकी भेला भएर अरू काम पनि सघाउन थाले । भतेर पकाउन सुरु भयो । राँगाको, सुँगुरको, खसीको, कुखुराको छुट्टाछुट्टै भान्सा तयार भयो । शाकाहारी भान्सामा भात तरकारीसँगै दही, दूध, घ्यू र फलफूल पनि सबै तयार भयो ।

जन्तीको पर्खाइमा आतुर थिए सबै । अपरान्ह साढे दुई बजेतिर धनसिङ्गे डाँडामा नरसिङ्गा बजेको सुनियो- धुतुरु धूउउउउउउ …। सबैको कान ठाडा भए– ‘लु जन्ती आयो है ।’ सबै आआफ्ना काममा तयार भए । सनई, दमाह, ट्याम्पुरो, नरसिङ्गा, झ्याम्टालगायतको पञ्चैबाजा घन्काउँदै जन्ती बेहुली लिएर घर नजिक नजिक आइपुग्यो । जति घर नजिक हुँदै गयो, उति जन्ती रमाउँदै नाच्न थाले । बाजा बजाउने दर्जीको समूह झन् कम्मर मर्काइमर्काइ नाच्दै थियो । अघिअघि बाजागाजा, पछाडि जन्ती, जन्तीको बीचमा जोर घोडामा बेहुला र बेहुली ।

‘जन्तीलाई भतेर माथिबाट ल्याउनु हुँदैन । तलबाट लेऊ’, कलिया मानबहादुर जन्तीलाई निर्देशन दिँदै थिए ।

जन्ती आँगनमा पुग्यो । बाजागाजा र क्यासेटमा बजेको गीतले गुञ्जायमान भयो वातावरण । सबैको ध्यान बेहुलीमा नै थियो । बेहुलीको अनुहार हेर्न आतुर थिए घरगाउँले । बेहुला-बेहुलीलाई घोडाबाट ओरालियो । आँगनमा ओछ्याएको गुन्द्री र राडीमा राखेर रक्सी, रोटी र अचारको सगुन दिइयो । पूर्णिमाकी काकाकी छोरी मालसरीले माइतीको शीर उभाउनी माइत राखेकी थिइन् । मालसरीले माइतको लागि ल्याएको राँगा देवा (बेहुलाको बाबा)लाई जिम्मा लगाइन् । रोटी, रक्सी र अचारलगायतका सबै परिकार जन्ती र घरगाउँलेलाई बाँडिन् । बेहुलाले केही पैसाको मुठो मालसरीको हातमा लगाएर चेलीको खुट्टामा ढोगेपछि चेलीको पनि शीर उभियो ।

जन्तीसँग बेहुलीकी आफ्नै बहिनी र काकाकी छोरी बहिनी लोकन्ती आएका थिए । बेहुलीका आफ्नै भाइ र फुपूको छोरा भाइ माइती बनेर आएका थिए । बेहुला-बेहुलीसँगै राखेर सगुन दिइयो उनीहरूलाई पनि । सगुन बाँड्न छिमेकी भाउजूहरूसँग खटिएकी थिइन् पूर्णिमा । उनले त्यही समय देखेकी हुन् अरूसँगै भाउजूको साख्खै भाइ उमेश सोल्टीलाई । सोल्टीले कतिखेरदेखि हेरिरहेका रहेछन् पूर्णिमालाई । सगुन दिने क्रममा एक झल्को आँखा जुधेका हुन् पूर्णिमाको पनि सोल्टीसँग ।

जन्ती र घरगाउँलेलाई भतेर खुवाएपछि बेहुली भित्र्याउने कार्यक्रम भयो । पूर्णिमाले ढोकामा बर्की टाँगेर बाटो छेकिन् दाजुभाउजूलाई । दाजुभाउजूले केही पैसा हातमा राखिदिएर खुट्टा ढोगे पूर्णिमाको । अनि पूर्णिमाले पनि ढोका खुला गरिदिइन् । पूर्णिमाकी आमाले बुहारीको हात समातेर तान्दै घरभित्र हुलिन् । बेहुलीको नयाँ घरमा प्रवेश भयो । नाक्छोङले बेहुलीलाई रीतअनुसार चुलामा लगाएर परिवारको नयाँ सदस्य बनाए । बेहुली बाँच्दा-मर्दा सदाको लागि त्यही घरकी भइन् ।

भोलिपल्ट बहुभतेरको दिन खाना दिने क्रममा केही बोलचाल भयो पूर्णिमाको सोल्टी-सोल्टिनीसँग । ‘थोरै खाना थपौं सोल्टी ?’

‘भयो सोल्टिनी ।’

‘थोरै तरकारी राखौ सोल्टिनी ?’

‘भयो सोल्टिनी …!’ यस्तै यस्तै ।

यसैगरी खाजा दिँदा, जाँड दिँदा, ओछ्याउने दिँदा, सुत्ने बेलामा अलिअलि कुरा भए । उमेश सोल्टीले जाँड नखाएको पूर्णिमालाई राम्रो लाग्यो । चिया दिँदा असाध्यै नजिक हुनुप¥यो । सोल्टीले सास फेरेको समेत सुनिने गरी छेउमा जान धेरै लाज लागेको थियो उनलाई ।

पूर्णिमा आमाबाकी एक्ली छोरी हुन् । आफू दुःख र परिश्रम गरेर भए पनि छोराछोरीलाई सुखमा राखेका हुन् उनका बाआमाले । किशोरावस्था पार गरेर यौवनावस्थामा प्रवेश गर्दै गरेकी गहुँगोरो वर्ण, ससाना रिमिक्क परेका आँखा, ठिक्कको चुच्चो नाक, ठिक्कको केश, सर्लक्क परेकी । त्यही साल एसएलसी परीक्षाको तयारी गरिरहेकी हाँसिरहने, बोलाइली पूर्णिमा घर गाउँकी प्यारी थिइन् । सोल्टी उमेशको नजर पनि पूर्णिमामाथि परेछ । पूर्णिमालाई सोल्टीहरूको छेउमा देख्दा गाउँलेहरूले पनि जिस्क्याउन थालेका थिए- ‘लौ है ज्वाइँहरू सोल्टिनीमाथि त हक पो लाग्छ । हाम्रो पूर्णिमा बहुत राम्री छ है फकाउनुुस् ।’ सोल्टीहरू झन् पूर्णिमालाई गढेर हेर्थे र मुस्कुराउँथे । पूर्णिमा लाजले भुतुक्क हुन्थिन् ।

सोल्टीहरूसँग भन्दा सोल्टिनीहरूसँग निकै नजिक भइसकेकी थिइन् पूर्णिमा । दुरान फर्काउने दिन सोल्टिनीहरूले सँगै जान र दाजुभाउजूसँग फर्किन भनेर खूब ढिपी गरे । तर पूर्णिमालाई भाउजूको माइत जान निकै लाज भयो, मानिनन् । छ वटा थुन्चेमा रोटी, अचार, रक्सी र भातीजाँड कोसेली तयार भयो । बेहुलाका भाइभतिजाले ती कोसेलीका थुन्चेहरू बोके । पूर्णिमाको दाजुभाउजू दुरानमा माइत ससुराल गए । सोल्टी-सोल्टिनी पनि उनीहरूसँगै घर फर्किए ।

दाजुभाउजू र सोल्टी-सोल्टिनी फर्केपछि पूर्णिमालाई घर निकै शून्य लाग्यो । घरका पाहुनाहरू पनि फर्किने क्रम जारी थियो । पूर्णिमालाई खोई कस्तो कस्तो भयो । त्यस्तो कहिल्यै भएको थिएन ।

तीन चार दिनपछि दाजुभाउजू घर आए । कोसेलीपात टन्न बोकाएर लिएर आएका थिए । यस पटक भने दाजुभाउजूसँग सोल्टी सोल्टिनी थिएनन् । कोसेली बोक्ने मान्छेहरूमात्रै थिए । पूर्णिमालाई खल्लो लाग्यो ।

गाउँघरका छरछिमेकी सबै जम्मा भए कोसेली खान । कोसेलीमा आएको रक्सीले रमरम मातेका एक जना छिमेकीले भने- ‘अब पूर्णिमाको पनि पालो आयो होइ ! उसको लागि म लेउँछु कुटुम्ब । कि कसो होइ कान्छा दाजै ?’ पूर्णिमाको बाको घुँडा समाउँदै आँखा झिमझिम पारेर उनले भने । ‘विचार गर्नुपर्छ काइँला’- पूर्णिमाको बाले जवाफ दिए । पूर्णिमाको मुटु ढुकढुक भयो, मानौं अहिले नै मगनी भएर बिहे भइहाल्छ ।

बाँसघारी छेउमा टाँकीको रुख थियो । सानोतिनो रुख चढेर पूर्णिमा आफैं डाले घाँस काट्न सक्थिन् । त्यो दिन उनी घाँस काट्न गएकी हुन् । बाँसघारी मूलबाटो छेउमा थियो । माथ्लाघरे डिल्लीकाका बाँसको फेदमा खुब सायरी लेख्थे । उपद्रेहरूले सायरीको छेउतिर छाडा शब्दहरू लेखिदिन्थे । काका गनगनिँदै खुकुरीले ताछ्थे ती शब्दहरू । बटुवाहरू उभिएरै पढिरहेका हुन्थे कहिलेकाहीँ काकाको सायरी । भ्याएका बेला उनी पनि पढ्थिन् । गज्जब लाग्थ्यो । त्यो दिन उनी तिनै बाँसका फेदमा लेखिएका सायरी पढ्दै थिइन् । यसपालि हुर्किएको मोटो सलक्क परेको कलकलाउँदो छिप्पिँदै गरेको तामा बाँसको फेदमा उनले पढेको अक्षर र शब्द काकाको जस्तो लागेन पूर्णिमालाई । त्यसमा राम्रो अक्षरमा लेखिएको थियो- ‘सोल्टिनी, फेरि भेटौंला है !’

अनेक कुरा खेले पूर्णिमाको मनमा- ‘कसले लेखेको होला ? उमेश सोल्टीले ? होइन, मसँग राम्ररी नबोली गएका उमेश सोल्टीले किन लेख्छन् र यसरी । अर्का सोल्टीले ? होइन, सोल्टिनीहरूसँग खुब जिस्केका तल्लाघर चक्रे दाइले हुनुपर्छ । होइन, ए… ए… अर्का सोल्टी र प्रतिमा खुब जिस्केका हुन्, तिनै सोल्टीले प्रतिमालाई लेखेको हुनुपर्छ …।’

टाँकीको रुखमा चढिन् पूर्णिमा र घाँस झारिन् । घाँस त धेरै पो झरेछ । सकिनसकी घाँसको भारी उठाइन् । घर पुग्दा आमाले भनिन्- ‘आज किन ढिलो गरिस् ? लडिस् कि भनेर खोज्न आउनु लागेको थें ।’

भात खाएर फेरि त्यही बाँसको फेदमा गइन् । सायरी पढिनन् । पढिन्- ‘सोल्टिनी फेरि भेटौंला है !’ हेरिरहिन् अक्षरहरूलाई ।

एक दिन पूर्णिमा र भाउजू नुहाउन सँगै पँधेरा गए । सबै लुगा भाउजूले नै धोइन् । नन्दको सुकोमल यौवना ढाडको मयल माड्दै भाउजूले भनिन्- ‘मेरो भाइलाई तपाईं खुब मनपर्‍यो रे मैंया, मेरो भाइ तपाईंलाई कस्तो लाग्यो नि ?’

‘भाउजू पनि !’ पूर्णिमाले लजाएर जवाफ दिएकी थिइन् । तर, भित्रभित्र खुब खुसी लागेको थियो । ‘त्यो बाँसमा पक्कै उमेश सोल्टीले लेखेको हुनुपर्छ’- मनमनै भनिन् ।

दिदीभेना भेट्न भनेर सोल्टी कहिलेकाहीं आइरहे । सोल्टीसँग बोलचाल राम्ररी नै हुन थाल्यो । ख्यालठट्टा पनि गर्न थालेका थिए । दाजु, भाउजू र सोल्टीसँग हाटबजार घुमफिर पनि भयो । एक पटक हाटबाट फर्कंदा बाटोमा अघि हिँडेका बेला पछाडि हिँडेका सोल्टीले अँगेरीको फूल चुँडेर पूर्णिमाको टाउकोमा अल्झाइ दिएछन् । घर पुग्ने बेलामा दाजुले ‘अँगेरी फूलको शीरफूल लाइछस् त पुनि’ भन्दा पो पूर्णिमाले थाहा पाइन् । टाउकोमा केले खस्रक्क अल्झाको जस्तो त लागेको थियो । वनमाराले अल्झायो होला भनेर सरासर हिँडेकी थिइन् उनी ।

त्यही सालको उधौली साकेला नाच्न उमेश सोल्टी साथीहरूसँग पूर्णिमाको गाउँ आए । साकेला थानमा मान्छेहरू भरिभराउ थिए । टोलटोलबाट आएका ढोले-झ्याम्टेहरू जोडजोडमा ढोल-झ्याम्टा बजाइरहेका थिए । नाच्नेहरूको सेल रोटी जस्तो ठूलो घेरा बनिसकेको थियो ।

उमेश सोल्टीसँग आएका कतिपय सोल्टीहरू सोल्टिनी त मेरै हो नि भनेर जिस्किने पनि थिए । पूर्णिमाका साथीहरू पनि सोल्टीहरूसँग साकेला नाच्न थाले । बद्री सोल्टीले त हातैमा समाएर साकेला नाच्न लगे पूर्णिमालाई । ‘ए उमेसे, सोल्टिनीमाथि पहिलो हक त तेरै हो, तर नरिसा है म सोल्टिनीसँग नाच्छु ।’ पूर्णिमाको हातमा हात समाएर सिली टिप्दै बद्री सोल्टीले भनेका थिए । उमेश सोल्टी पनि ढोल-झ्याम्टाको तालमा सिली टिपीटिपी हारमा नाच्दै थिए । पूर्णिमाको भने जीउ नै खुलेन लाजशरमले । सबैभन्दा बढी शरम उमेश सोल्टीकै लागिरहेको थियो ।

सबैले एक स्वरमा गीत पनि गाइरहेका थिए-

टेम्केको लेकमा घाम लाग्छ, होइ लाइराखे माया काम लाग्छ
सोइ सोइला लै लै सोइ सोइला
…
सिन्कौली सेउली सेलेले होइ नाचिमा दिम् कि पेलेले
सोइ सोइला होइ सोइ सोइला
सोइ सोइला हुर्र हाहा

पूर्णिमालाई बहुत नयाँ लागिरहेको थियो । केटाहरूसँग त्यसरी नजिक भएर कहिल्यै साकेला नाचेकी थिइनन् । साथी र दाजुभाइसँग साकेला नाच्दा त्यस्तो अनुभूति कहिल्यै भएको थिएन ।

सोल्टीहरू चण्डीथानबाटै घर फर्किने कुराले भने पूर्णिमाको मन अमिलो भयो । सानो सेउले होटेलमा पसेर सबैले खाजा खाए । दिदीभेना र सोल्टी-सोल्टिनीसँग बिदा भएर सोल्टीहरू गए । जाने बेलामा सबै आआफ्ना धुनमा थिए । एक्लै उभिरहेकी पूर्णिमाको छेउमा आएर उमेश सोल्टीले बिदा माग्दै भनेका थिए- ‘सोल्टीनी गयौं होइ । यो तपाईंलाई बाटो खर्च ।’ उनले हाँस्दै पट्याएर भोगटेका दुइटा पात पनि दिएका थिए ।

नफाल्नू है सोल्टिनी भन्दै उनी गए । पूर्णिमाले पात फुकाएर हेरिन् । त्यहाँ सिन्काले कोरेर लेखिएको थियो । एउटा पातमा बाँसको फेदमा लेखिएको जस्तै थियो- ‘सोल्टिनी, फेरि भेटौंला है !’ अक्षरका बनावट पनि उस्तै थिए ।

अर्को पातमा ‘मेरो मन सोल्टिनीलाई’ लेखेर मुटुको चित्र बनाइएको थियो ।

पूर्णिमा रनभुल्ल परिन् । त्यो पातलाई राख्ने कि फाल्ने भयो । अरूले देख्लान् भनेर मुठीमा पोको पारिन् । जीउ सिरिङ्ग भए जस्तो भयो । मुटुको धड्कन पनि बढे जस्तो लाग्यो । त्यतिकै एकोहोरिछन् ।

पर पुगेर बद्री सोल्टीले कराइकराइ हात हल्लाउँदै भन्दै थिए- ‘पूर्णिमा सोल्टिनी बाई बाई होइ बाई बाई ।’ विस्तारै हात हल्लाइन् उनले पनि ।

पूर्णिमा पनि दाजुभाउजू र साथीसँग घर झरिन् । बाटो काटेको पत्तो भएन । साकेला थानका यादहरू ताजा बनेर नाचिरहे आँखामा, मनमुटुमा ।

उनीहरू साँझमा घर पुगे । घर पुग्नेबित्तिकै आफ्नो कोठामा पसिन् । सलाई कोरेर कुपीको सलेदो सल्काइन् । त्यत्तिकै डङरङ्ग ओछ्यानमा पल्टिइन् । हातखुट्टा धुनेसमेत जाँगर भएन पूर्णिमालाई ।

भाउजूले उपहार दिएको हाते ब्याग बोकेकी थिइन् । सोल्टीले लेखेर दिएको भोगटेको पात खुसुक्क त्यही ब्यागमा लगाएर ल्याएकी थिइन् । कुपीको उज्यालोमा फेरि ओल्टाइपल्टाइ हेरिन् पूर्णिमाले । दोहोर्‍याइ तेहेर्‍याइ पढिन् । मन भरिलो भएर आयो । हृदयमा सोल्टीको माया कलकली पलायो ।

साकेला थानको होटेलबाट आमालाई सेलरोटी ल्याइदिएकी थिइन् । दिन नै भुलेर केके सोच्दासोच्दै भुसुक्क निदाइछन् पूर्णिमा ।

केही हप्तापछि हाट गइन् पूर्णिमा भाउजूसँग । सोल्टी पनि हाट भर्न आएका रहेछन् । हाटमा सामान किन्ने र बेच्नेको भीडभाड थियो । त्यही भीडमा मिसिए उनीहरू पनि । भाउजूको आँखा छलेर सोल्टीले सानो स्वरमा पूर्णिमाको कानैमा भने- ‘सोल्टिनी मैले लेखेको चिठी पढ्नुभो ? के छ प्रतिक्रिया ?’

पूर्णिमा रातोपिरो भइन् । कुन चिठी ? अलमलिइन् । सोल्टीले त्यसरी कानमा साउती गरेको कसैले देख्यो कि भनेर दायाँबायाँ हेरिन् ।

‘भोगटेको पातमा के त …’ फेरि सोल्टी फुस्फुसाए ।

सोल्टीसँग पहिले जस्तो गरी पूर्णिमा बोल्नै सकिनन् । बोली घाँटीमै अड्कियो ।

सोल्टीले तान्दै होटेलको पछाडि लगे पूर्णिमालाई । अनि पूर्णिमाको दाहिने हात दह्रो गरी समाएर बिस्तारी भनेका थिए- ‘म लाहुर लागें । अर्को हप्ता पल्टन जाँदैछु । दायाँबायाँ गर्ने होइन नि फेरि !’

‘तपाईं पल्टन जाने कुरा था’ थिएन मलाई’- छक्क परेर विस्तारै भनिन् पूर्णिमाले ।

‘भिडिरहेको थिएँ । फाइनल नभई नभन्ने भनेर कसैलाई भनेको थिएन । मैले अगाडि सुनाउन सकिनँ । मलाई माफ गर्नू । मैले तपाईंलाई भन्नुपर्थ्यो’- सोल्टीले हात मुसार्र्दै पूर्णिमालाई हेरेर भनेका थिए ।

पूर्णिमा केही बोलिनन् ।

‘मलाई तपाईं मनपर्छ । तपाईंलाई म कस्तो लाग्छु ?’- सोल्टीले फेरि पूर्णिमाको प्रतिक्रिया मागेका थिए ।

पूर्णिमालाई भन्न मन थियो- ‘तपाईं पनि मलाई असाध्यै मन पर्छ सोल्टी !’ तर उनी बोल्नै सकिनन् । बोल्दै बोलिनन् ।

‘भन्नु न सोल्टिनी, के छ विचार’– निकै पल्ट सोधे सोल्टीले । तर पूर्णिमा बोल्दै बोलिनन् ।

पूर्णिमा बोल्दै नबोलेपछि दुवै पाखुरामा समाएर झकझकाए जसरी भनेका थिए सोल्टीले– ‘म अरू कुरा जान्दिनँ । त्यहाँ दायाँबायाँ गर्ने होइन नि ! सुन्नुभयो ?’

निकै बेरपछि पूर्णिमाले सुस्तरी भनेकी थिइन्- ‘हुन्छ ।’

उमेश सोल्टी पल्टन गए । पोहोर पहिलो छुट्टीमा आउँदा उनैले ल्याइदिएको हो पूर्णिमालाई त्यो घडी । पोहोर उमेश सोल्टीकोमा जुठो परेकाले उनीहरूको बिहे भने हुन पाएन । घडीलाई सुम्सुम्याइन् । कीराहरूको किरिरी केही कम भएको थियो । आँखीझ्यालबाट जूनको उज्यालो हराइसकेको थियो । तर, भ्यागुताहरू उसरी नै कराइरहेका थिए- ट्वार् ट्वार । खेतका आलीका समाह पनि उसरी नै बजिरहेका थिए- स्वाँ स्वाँ स्वाँ ।

सम्झनामा पूर्णिमाको मन बयली खेलिरहेका बेला मूल बाटोमा कुकुर भुक्यो । पूर्णिमा अचानक झस्किन् । हठात् उठिन् । अँध्यारोमा छामछाम छुमछुम गरेर बेलुका ठीक पारेका लुगाको पोका समाइन् । आँखाबाट बगेका आँसुले सिरानी पनि भिजाइसकेको रहेछ । काखमा लुगाको पोका च्यापेर कुर्ताको फेरले आँसु पुछिन् । पुछेर पुछिएन आँसु । झन्झन् बगिरह्यो, पुछिरहिन् ।

विनोदेले पौने चार बजे मूलबाटोको अम्बकको फेदमा कुकुर भुक्छु अनि घरबाट निस्कनु, उज्यालो नभई घाट तर्नुपर्छ भनेको छ । पूर्णिमालाई जान मन छैन । तर, जानै पर्नेछ ।

सदरमुकामबाट घर आउँदा एक्लै परेकी पूर्णिमालाई सहारा दिने निहुँ गरेर जबरजस्ती गरेको छ विनोदेले । त्यतिखेर नै आमालाई भन्न खोजेकी हुन् पूर्णिमाले । तर, पार्वतीले धनसेरेको पेट बोकेको भनेर कचहरी राखेका बेला सबैभन्दा बढी पूर्णिमाको आमाले नै हो पार्वतीलाई थुकेको । ‘मेरो छोरीबुहारी यस्ता कुलङ्घार भयो भने म जिन्दगीभर त्यसको मुख हेर्दिनँ । थुक्क ! पार्वती !’- आमाले भनेकी थिइन्- ‘तँ त्यस्तो भइस् भने डाँडा काटेर जानू, मलाई मुख नदेखाउनू !’ बारम्बार आमाले पार्वतीलाई थर्काएकी थिइन् । नबिग्रनु भनेर सम्झाउने आमाको तरिका होला भन्ने पनि लाग्छ पूर्णिमालाई । कुहेको आलुले अरू आलु बिगार्छ आमा भनेर भन्न मन थियो, सकिनन् ।

‘हल्ला गर्‍यौ भने म पनि तिमीलाई लान्नँ, तिम्रो उमेश सोल्टीले पनि तिमीलाई लाँदैन’- विनोदेले डर देखाएको छ । पार्वतीलाई धनसेरेले अझै स्वीकारेको छैन । पार्वती मुद्दा लडिरहेको कुरा झल्याँस्स सम्झना हुन्छ पूर्णिमालाई ।

माया गरेर पाल्छु भनेको छ विनोदेले । तर चित्त बुझ्दैन पार्वतीको । ‘म त्यस्तो साधन हुँ, जसले लाने र नलाने कुराले फरक पार्छ ? जून एक्लै छ, घाम एक्लै छ । नकच्चरो मुर्दार !, के ठान्छस् विनोदे मलाई ?’- आवाज ननिकालेर हिक्हिकाइन् पूर्णिमा ।

दुईतीन पटक नै मूल बाटो अम्बकको फेदमा कुकुर झुकिसकेको छ । तर, उठेर हिँड्न सकेकी छैनन् पूर्णिमा ।

त्यति नै खेर भाले बास्छ । खोरमा एउटा जखमले भाले छ । त्यो बाको शीर भाले हो । आउने उभौलीमा बाको शीरपूजा गर्नु छ । बिहान चारै बजे बास्छ त्यो भाले । भाले बास्नुबित्तिकै पूर्णिमाकी आमा उठ्छिन् ।

झ्यार्र सलाई कोरेको आवाज आउँछ पल्लो कोठामा । आमाले कुपीको सलेदो सल्काएको थाहा पाउँछिन् पूर्णिमाले ।

त्यति नै खेर फेरि बा खोक्छन्- ख्याक् ख्याक् ख्याक् !

उनी सोल्टीको चिनो घडी विस्तारै खोल्छिन् हातबाट र सिरानीमुनि राख्छिन् । झोला चेप्ने हुँदा अचानक पेटमा पर्छ उनको हात । त्यहाँ बढ्दै हुन्छ विनोदेको चिनो ।

बा खोकेको मौका पारेर विस्तारै ढोका खोल्छिन् र बिरालोको चालमा भर्‍याङ ओर्लिन्छिन् पूर्णिमा ।