अमेरिकी दूतावासलाई लेखेको ‘अशोभनीय’ पत्रले उपसभामुख विवादमा, पदीय दुरुपयोगको आरोप

काठमाडौं । उपसभामुख इन्दिरा रानाले आफ्नो पदीय मर्यादा बिर्सेर अमेरिकी दूतावासलाई लेखेको एउटा पत्र सार्वजनिक भएको छ । पत्रमा उनले आफूसहित पाँचजनालाई भिसाको अन्तर्वार्ताका लागि समय उपलब्ध गराउन आग्रह गरेकी छन् ।

सार्वजनिक भएको पत्र १७ महिना पुरानो हो । दूतावासका कन्सुलर जनरललाई सम्बोधन गर्दै सन् २०२३ को फेब्रुअरी २६ मा लेखिएको पत्रमा उपसभामुखको लेटरहेड, छाप र हस्ताक्षर रहेको छ । पत्रको भाषा हेर्दा सिकारुले लेखेजस्तो देखिन्छ ।

पत्रको व्यहोरा यस्तो छ

‘म एनजीओ c5w67 फोरममा अमेरिकाको न्यूयोर्क जान लागिरहेको छु, जुन आउँदो ६ मार्च देखि १७ मार्चसम्म आयोजना हुँदैछ ।

यहाँ म अनुरोध गर्न चाहन्छु कि कार्यक्रमको कडा तालिकाका कारण म आफ्नो टीम तथा सांसद र सहयोगीहरू सबैको एकै दिन अन्तर्वार्ताको मिति लिन चाहन्छु ।

यो कार्यक्रम सबै प्रतिनिधिहरूका लागि एकदमै महत्वपूर्ण छ, जसले महिला सशक्तीकरण विकासमा सुधार गर्न सहयोग पुग्छ । हामी अमेरिकाबाट प्राप्त निमन्त्रणको उच्च सराहना गर्छौं र यथोचित निर्णय हुने आशा गर्छौं ।’

हेर्नुहोस् पत्र

प्रतिनिधिहरूको सूची भनेर ६ जनाको नाम उल्लेख छ । पहिलो नम्बरमा उपसभामुख इन्दिरा रानाको नाम छ । त्यसपछि क्रमश उपेन्द्र गौतम, सुश्मा लामा, राजेश लामा, सुजन घर्ती मगर, धनप्रसाद गुरुङ रहेका छन् ।’

संवैधानिक परिषदको सदस्यसमेत रहने उपसभामुख राज्यको उच्च ओहदामा पर्छ । उच्चपदस्थ व्यक्तिहरूले विदेश यात्रा गर्नुपर्दा सरकारी संयन्त्रहरूले नै सबै प्रक्रियाहरू मिलाउने गर्छन् । भिसाको पहल परराष्ट्र मन्त्रालयमार्फत हुन्छ । उपसभामुखले भने सीधै आफैंले पत्र लेखेकी छन्, जुन अशोभनीय र अस्वाभाविक हो ।

उपसभामुखले आफूसँगै लान खोजेका ५ व्यक्तिहरू को हुन् भन्ने खुलेको छैन । यस विषयमा हामीले उपसभामुखका निजी सहयोगी कुमार नेपालीसँग कुरा गर्दा उनले सार्वजनिक भएको पत्र वास्तविक नै रहेको पुष्टि गरे । पत्रमा नाम उल्लेख भएकामध्ये एकजना (उपेन्द्र गौतम) मात्रै उपसभामुखको चिनजानको व्यक्ति रहेको उनको भनाइ छ ।

नेपालीले भने, ‘उपसभामुखज्यू जान लाग्नुभएको कार्यक्रममा उहाँहरुलाई पनि इन्भिटेसन आएको रहेछ । तर, आफूहरूले अन्तर्वार्ताका लागि डेट नपाएको भनेर सहयोग माग्न आउनुभयो । उहाँहरूले आग्रह गरेपछि उपसभामुखज्यूले पत्रमा हस्ताक्षर गरिदिनुभएको हो ।’

अञ्जान भनिएका व्यक्तिहरूलाई आफ्नो टीममा राख्नु, अनि अनियमित तबरबाट दूतावासलाई पत्र लेख्नुमा उपसभामुखको स्पष्ट कमजोरी र नियतमा खोट देखिन्छ । निजी सहयोगी नेपालीले भने कर्मचारीहरूको दोष देखाए ।

उनले भने, ‘त्यो पत्र सचिवालयका कर्मचारीले बनाएका हुन् । उपसभामुखज्यू नयाँ हुनुहुन्थ्यो, उहाँलाई सबै विधिविधान थाहा भएन । राम्ररी नबुझिकन कर्मचारीले बनाएको पत्रमा हस्ताक्षर गरिदिनु चाहीँ अलिकति गल्ति भयो ।’

नेपालीका अनुसार उपसभामुखको भिसा लाग्यो तर अरुको लागेन । उपसभामुख राना एक्लै अमेरिका भ्रमण गरेर फर्केको उनले बताए । भ्रमणको विषयमा सभामुख र सचिवालयलाई अग्रीम जानकारी गराएको पनि उनको भनाइ छ ।

‘उहाँ सभामुखज्यूलाई जानकारी गराएरै जानुभएको हो । अरुको चाहीँ भिसा नलागेपछि जान पाएनन्,’ उनले भने । यो प्रकरणमा कसैसँग पनि एक रुपैयाँ लेनदेन नभएको उनले दावी गरे ।

उपसभामुख राना राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट निर्वाचित हुन् । उनी २०७९ माघ ७ गते उपसभामुख निर्वाचित भएपछि पार्टीको सदस्यता परित्याग गरेकी थिइन् । उपसभामुख भएको एक महिना पछि नै उनले अमेरिकी दूतावासलाई सो पत्र लेखेको देखिन्छ ।

यो विषय करिब तीन महिना अगाडि रास्वपामा पनि पुगेको थियो । पार्टीका तत्कालीन महामन्त्री डा. मुकुल ढकालले एकजना व्यक्ति गुनासो लिएर आएको बताए ।

‘त्यो लेटर मकहाँ आइपुगेको थियो र मैले उपसभामुखज्यूसँग बुझेको पनि थिएँ,’ ढकालले भने, ‘उहाँले पत्रमा नाम उल्लेख भएका मध्ये एकजना मात्रै चिन्छु भन्नुभयो । किन हस्ताक्षर गरेको भन्नेबारे ठोस जवाफ दिन सक्नुभएन । मैले ती मान्छेहरू कहाँ छन् भनेर गृह मन्त्रालयमा बुझ्दा उड्न नपाएको भन्ने जवाफ आयो ।’

यो विषयमा एक व्यक्ति उजुरी गर्न आएको उनले बताए । उपसभामुखको सचिवालयका एकजनाले आफ्नो मान्छेको पैसा खाइदिएको गुनासो गरेको उनको भनाइ छ ।

‘सुरुमा अलिकति एड्भान्स दिएर अरु पैसा पछि दिने भनेको रहेछ । उड्न नपाएपछि एड्भान्स दिएको पैसा फिर्ता गराइदिनुपर्यो भनेर आएको थियो । तर, पैसा दिएको भन्ने प्रमाण केही पनि थिएन । उपसभामुखज्यूलाई सोध्दा पैसाको विषय ‘थाहा छैन’ भन्नुभयो । त्यसैले मैले छानविन अगाडि बढाउन सकेको थिइनँ । पछि त्यो मान्छेले पैसा फिर्ता पाएको भन्ने अडियो मलाई प्राप्त भयो । त्यसपछि म समिक्षा यात्रामा निस्किएँ । छानविन अधुरै भयो,’ उनले भने ।

संसदको सुशासन समितिका सभापति रामहरि खतिवडाले यो निकै गम्भीर विषय भएको बताए । आफूले सभामुख देवराज घिमिरेसँग पनि यस विषयमा कुरा गरेको र अब संसदमा चर्को रूपमा उठाउने उनको भनाइ छ ।

‘उपसभामुखज्यू मानव तस्करीमा मुछिनुभएको छ, उहाँले राजीनामा दिनुपर्छ,’ उनले भने, ‘संसदीय मर्यादाविपरीतको आचरण गर्नुभएको हुँदा यो पदमा उहाँले बस्न सुहाउँदैन, ६ गते अगाडि नै राजीनामा दिएर मार्गप्रशस्त गर्दा राम्रो हुन्छ ।’