‘आगो लाग्यो दिलैमा दमकल बोलाइदेउ’ गीतपछि सबै संगीतकारको रोजाइमा परेकी शर्मिला

काठमाडौं ।

छिटको सारी मखमली चोलीलाई
कस्तो लाग्यो गाउँकी यो छोरीलाई
भन्देउ सुटुक्क
नबोली ओठले हाँस्देउ मुसुक्क

५० दशकको पुस्ताका धेरैको बाल्यकाल बनाएको छ यो गीतले । कतिपयलाई त यो गीतमा नाच्दाका स्टेपहरु अझै याद होलान् । पर्वहरुमा नछुट्ने यो गीत विद्यालयका कार्यक्रमहरुमा त छुट्दै छुट्दैन थिए । यही गीतसँगै हुर्किएको पुस्ता अहिले देश विदेशमा छन् । यो पुस्ता जहाँ जहाँ पुग्यो, त्यहाँ त्यहाँ गायिका शर्मिला बर्देवाको स्वर नोस्टालजिया बनेर पुग्यो । उनका गीतहरु जति पुराना हुँदै गए, उति दूरदूरसम्म फैलँदै गए ।

तर गीतहरुलाई स्रोताको कानमा छाडेर शर्मिला भने २३ वर्ष अगाडि बेलायत हान्निइन् । परिवार र बालबच्चाका लागि विदेशिएकी शर्मिला बेलाबेलामा नेपाल आउँछिन् । गीतहरु रेकर्ड गर्छिन् । पुराना साथीभाइ भेट्छिन् । अनि फेरि बेलायत फर्किन्छिन् ।

कर्णप्रिय गीतहरुको झंकार स्रोताहरुमा छाडेर विदेशिनुमा शर्मिलाको आफ्नै बाध्यता होलान् । राजनीतिक अस्थिरता, तत्कालीन गृहयुद्ध कारक होलान् । बेलायतबाट भर्खरै नेपाल आएकी शर्मिला सुनाउँछिन्, ‘त्यसवेलाको अवस्थै त्यस्तै प्रतिकूल थियो । विदेशिनुबाहेक विकल्प थिएन ।’

विदेशिएर जहाँ पुगे पनि उनले नेपालीपन बिर्सिएकी छैनन् । बिर्सने कुरा पनि भएन । सँगै जन्मजात लिएर आएको फरासिलो स्वभाव पनि उस्तै छ । महत्वपूर्ण कुरा त उनको स्वर २३ वर्षअघिको जस्तै नै छ । त्यसैले त गफको क्रममा शर्मिला मुस्कुराउँदै आफ्ना पुराना गीत गुनगुनाउँछिन् । अनि फिस्स हाँसेर जिज्ञासा राख्छिन्, ‘मेरो स्वरमा त त्यस्तो बदलाव छैन नि ?’

सायद उनले गाएर इंगित गर्न खोजेको कुरा हो, ‘हामीले त एक टेकमै गीत रेकर्ड गराइसक्नु पर्थ्यो ।’ अहिले त गीत रेकर्डको काममा प्रविधिले सहज बनाइदिएको छ । अनेक टेक लिन पाइन्छ । स्वर राम्रो भएन भने अटो ट्युनको सुविधा पनि छ ।

गीत प्रशारणको पनि अनेक माध्यम छन् । त्यसवेला रेडियो नेपालबाहेक अर्को माध्यम थिएन । रेडियो नेपालमा पनि एक खालको मोनोपोली रहेको शर्मिलाको तीतो अनुभव छ । शर्मिला सुनाउँछिन्, ‘त्यहाँ गीत बज्दा ठूलो युद्ध जिते जस्तो हुन्थ्यो । अलि पछि एफएमहरु आएपछि भने गीतहरु प्रशारणका लागि सजिलो भयो ।’

०००

धेरैले उदितनारायाण झाको स्वरमा सुनेको एउटा गीत छ-

पूरा भयो सपना मेरो, तिमी नै हो जीवन मेरो
आउ आउ अंगालोमा दुनियाँ सारा भुलेर

‘भन्नै सकिनँ’ नामक चलचित्रको यो गीतमा फिमेल भर्सनमा चाहिँ शर्मिलाको स्वर छ । आलोकश्रीको संगीत रहेको यो गीतका गीतकार हुन् राजेन्द्र शलभ । उनै राजेन्द्र चलचित्रका निर्देशक पनि थिए । यो चलचित्रमा शर्मिलाको चार वटा गीत थियो । एउटा गीत रामकृष्ण ढकालसँग, अर्को गीत यम बरालसँग र अर्को चाहिँ आनन्द कार्कीसँग ।

त्योवेला चलचित्रमा मात्रै नभएर सिडी, क्यासेटमा बेच्न पनि गीत तयार गरिन्थे । यही प्रयोजनको लागि शर्मिलाको स्वरमा पनि ‘पूरा भयो सपना मेरो’ गीत रेकर्ड भएको थियो । शर्मिला सुनाउँछिन्, ‘चलचित्रमा चाहिँ कथाले नमागेर राख्नुभएन होला ।’

यी सबै सन्दर्भ २०-२५ वर्ष अगाडिका हुन् ।

०००

शर्मिलाको अर्को गीत छ- ‘आगो लाग्यो दिलैमा दमकल बोलाइदेउ’ ।

‘सगुन’ नामक चलचित्रको यो गीतको संगीतकार थिए सचिन सिंह । शर्मिलाले थुप्तेन भुटियासँग गाएकी थिइन् । गीत डोरेमी स्टुडियोमा रेकर्ड भएको थियो । शर्मिला सुनाउँछिन्, ‘गीत गाउने वेला कुन गीत हिट हुन्छ भन्ने थाहै हुन्नथ्यो ।’

यही गीतले नै शर्मिलाको करियरमा पनि आगो लगायो । बजारमा नयाँ गायिका आएको छ भन्ने हल्ला चल्यो । शिव श्रेष्ठ र विपना थापा यस गीतको भिडियोमा खेलेकाले गीतले बजार पिट्यो । शर्मिला सुनाउँछिन्, ‘यसपछि त संगीतकारहरुले बोलाएर ब्याक टु ब्याक गाउन लगाउनुभयो ।’

०००

शर्मिलाले गायिका बन्नेबारे सोचेकै थिइनन् । पारिवारिक माहोल पनि संगीतमय भएका कारण गाउन चाहिँ सिकिन् । रुपक शाहीसँग एउटा युगल गीत पनि गाएकी थिइन् । यही गीतमा संगीतकार सचिन सिंहले आलाप पनि गाइदिएका थिए ।

‘मेरो स्वर नयाँ स्वादको थियो । पिच पनि माथिसम्म जान्थ्यो । उहाँले त्यो नोट गर्नुभएको थियो होला’, सचिनले ‘दमकल बेलाइदेऊ’ गीत गाउन दिनुको कारण अनुमान गर्छन् उनी । दमकलमा आगो लगाएपछि त शर्मिलाले सिंगो चलचित्र क्षेत्रमा आगो लगाउन सुरु गरिन् । लगातार ३५–३६ चलचित्रमा गीत गाइन् । कुनैमा चार वटा, कुनैमा दुई, कुनैमा तीन त कुनैमा एउटा गीतमा शर्मिलाकै स्वर हुन्थ्यो ।

लक्ष्मण शेषको संगीत रहेको ‘आँखैले हे¥यो लौन, मनैले बे¥यो’ भन्ने गीत यहीवेला चलेको थियो । शम्भुजीत बाँसकोटाको गीत पनि गाइन् । प्रकाश श्रेष्ठ, कुमार कान्छा, रामा मण्डल र राजेशपायल राईहरुसँग युगल गीत गाइन् । ‘म त आफूलाई फर्चुनेट गायिका हो जस्तो लाग्छ’, शर्मिला सुनाउँछिन् ।

०००

जाउँ न हो डाइभर दाइ स्टेरिङ घुमाउँदै
दुई दिने जिन्दगी पिरती लगाउँदै

यो गीत शर्मिलाले दिवंगत खेमराज गुरुङसँग गाइन् । त्यसवेला प्रायः चलचित्रमा एउटा न एउटा गीत शर्मिलाको स्वरले सजिएको हुन्थ्यो । यही क्रममा उनले महेश खड्का, दिव्य खालिङका गीतहरु गाइन् ।

शम्भुजीतसँग शर्मिलाको चर्चित सहकार्यमध्ये एक हो, ‘हेर हेर पूर्वबाट झुल्किएछ घाम’ । ‘मुस्कान’ नामक चलचित्रको यस गीतमा उनलाई यम बरालले साथ दिएका छन् ।

०००

शर्मिलाका ममीतिरका हजुबा सेक्साफोनवादक थिए । सँगै सहनाई, बाँसुरी पनि उस्तै राम्रोसँग बजाउँथे । यही कारण उनी सानैदेखि संगीतमा आकर्षित थिइन् । उनले पनि सानैमा वाद्यवादन सिक्न खोजेकी थिइन्, तर हजुरबाले भने, ‘तिम्रो स्वर राम्रो छ । बाजातिर बढी ध्यान दिँदा गायनमा असर गर्नसक्छ ।’

अनि बाजा छाडिन्, गीततिरै लागिन् । शर्मिलाको दाइ पनि संगीतमै थिए सुनिल बर्देवा । यही पारिवारिक माहोलका कारण शर्मिला संगीतको दुनियाँमा छिरिन् । गायनमार्फत सुमधुर स्वरको सुवास फैलाइन् । चलचित्रहरुमा गाउँदागाउँदै एल्बमहरु पनि निकालिन् । तिनै एल्बममध्ये एउटाको एक गीत चर्चित छ, ‘फूलको जवाफ पत्थरले दिनेलाई’ । आनन्द अधिकारीले लेखेको यो गीतमा आलोकश्रीको संगीत छ ।

यसपछि भने उनी विदेशिइन् । अहिले त उनी विदेश गएको पनि २३ वर्ष भइसक्यो । यो २३ वर्षमा शर्मिलाले सधैं मिस गरिरहने कुरा भनेको संगीतको माहोल हो । भन्छिन्, ‘यहाँको सांगीतिक वातावरण सधैं मिस भइरहन्छ । एउटा गीत राम्रो बनाउन मरिमेट्थ्यौं । यही कुरा मिस हुन्छ ।’