‘स्वयंसेवकले’ बढाउँदैछन् विराटनगरको आन्तरिक राजश्व

विराटनगर । विराटनगरकी जुना तिम्सिना बिहान १० नबज्दै विराटनगर महानगरपालिकाको कार्यालय पुग्छिन् । कार्यालयमा पुगेपछि राजश्व महाशाखा प्रमुख सरोज गौतमलाई भेट्छिन् । महाशाखा प्रमुख गौतमले केही फारमहरू दिन्छिन् । अनि फारमहरू लिएर उनी विराटनगर बजार निस्किन्छन् । उनको यो दैनिकी सुरु भएको २ वर्ष भन्दा बढी भयो ।

उनी महानगरले कर शिक्षा लागू गरेपछि स्वयम सेवकको रूपमा महानगरले दिएको कर छुट र जरिवानाको बारेमा जानकारी गराउँदै आएकी छन् ।

उनीसँग ५ जना स्वयंसेवकको टोली पनि छ । टोलीलाई आवश्यक सहयोग गर्न महानगरले एक जना नगर प्रहरी पनि सँगै खटाउँछ । विराटनगरको ट्राफिक चोक स्थित रेन्बो गल्लीमा तिम्सिना एउटा भाषा, कम्प्युटर सिकाउने इन्सिटच्युटमा आवश्यक कागज पत्र जाँच गर्दै थिइन् ।

उनले इन्स्टिच्युट महानगरमा दर्ता भए नभएको, नवीकरण भए नभएको यकिन गरिन् । दर्ता भएको र नवीकरण पनि भएको कागजपत्र सञ्चालकले देखाएपछि उनले भनिन्, ‘ समयमा कर तिर्नु भयो भने महानगरले छुट दिन्छ ढिला भयो भने जरिवाना र हर्जना लिन्छ । महानगरलाई तिरेको कर तपाइकै लागि खर्च हुन्छ ।’

कोभिड महामारीका कारण आन्तरिक राजश्व सङ्कलनमा भारी गिरावट आएपछि महानगरले कर शिक्षा लागू गरेको हो । कर शिक्षा लागि गर्न महानगरले स्वयंसेवक परिचालन गरेको छ ।

स्वंमसेवक परिचालन गरेर महानगरका सडकका गल्ली गल्लीबाट आवश्यक सूचना र जानकारी सङ्कलन भएपछि विराटनगर महानगरको आन्तरिक राजश्व निरन्तर बढ्न थालेको छ ।

महानगरले कर शिक्षा कार्यक्रम सुरु गरेपछि आन्तरिक राजश्व सङ्कलन सुधारको बाटोमा लागेको छ । आन्तरिक राजश्व सङ्कलनमा सुधारको सङ्केत देखिदा महानगरले राखेको बजेटको लक्ष्य प्राप्ति भेटिने अवस्थामा पुग्न लागेको छ ।

आर्थिक वर्ष ७७÷७८ मा महानगरले आफ्नो श्रोतबाट ४१ करोड ४२ लाख १६ हजार रुपैयाँ राजश्व सङ्कलन गरेको थियो । जुन लक्ष्यको ४३ प्रतिशत मात्र हो । ७८÷७९ मा भने महानगरको आन्तरिक राजश्व २ करोडले घट्यो । अर्थात् महानगरले आन्तरिक रूपमा ३९ करोड ३५ लाख रुपैयाँ मात्रै सङ्कलन गर्‍यो ।

२०७९ सालमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनबाट भने नयाँ जनप्रतिनिधि आए । नयाँ जनप्रतिनिधि आएसँगै महानगरले कर शिक्षा कार्यक्रम लागू गरेको विराटनगर महानगरपालिकाका राजश्व महाशाखा प्रमुख सरोज गौतमले बताए ।

उनले करदातालाई महानगरले लिन करका बारेमा सही सूचना पुर्‍याउन महानगरले स्वयमसेवकहरुको सहारा लिएको बताए । उनले भने, हामीसँग जोडिएका स्वंयसेवकहरुले महानगरका घर घर र टोल टोलमा गएर कर तिर्दा हुने फाइदा र नतिर्दा हुने बेफाइदाका कुरा गर्छन् । स्वंसेवकहरुले महानगरले कर समयमा कर तिर्दा दिने छुट र म्याद गुजार्दा लिने जरिवाना र हर्जानाका कुरा पनि सुनाउँछन् ।

उनले स्वयंसेवकले महानगरमा सञ्चालनमा आएका व्यापार, व्यवसाय, फर्महरूको को दर्ता नवीकरणको पनि तिनै स्वयम सेवकले चेकजाँच गर्ने गरेको बताए । दर्ता नवीकरण नभए यस्तो तथ्याङ्क समेत सङ्कलन हुँदा करको दायरा बढाउन सहज भएको छ ।

स्वयंसेवक मार्फत महानगरले घर घरमा कर शिक्षा कार्यक्रम पुर्‍याएको एक वर्षमै आन्तरिक राजश्व बढेको छ । ७९÷८०मा महानगरले ६४ करोड रुपैयाँ राजश्व सङ्कलन गर्‍यो । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा २५ करोड रुपैयाँ बढी हो । महानगरले ३१ वटा शीर्षकमा राजश्व उठाउने गर्छ ।

घर बहाल कर, सम्पत्ति कर, पूर्वाधार सेवाको उपयोगमा लाग्ने कर, घर नक्सा पास बापत दस्तुर महानगरका प्रमुख आन्तरिक श्रोत हुन् ।

यी बाहेक व्यवसाय दर्ता नवीकरण,भूमि तथा मालपोत कर, पार्किङ शुल्क पनि महानगरका आन्तरिक श्रोतहरू हुन् । कर शिक्षा कार्यक्रमले आफूहरूलाई कर तिर्न सहज भएको सेवा ग्राहीहरू बताउँछन् ।

यो भन्दा पहिला करका बारेमा आवश्यक सूचना र जानकारी हुँदैन थियो । स्वयंसेवक परिचालन पछि आवश्यक सूचना पाइन थालेको छ फडिन्द्र पराजुलीले बताए ।

महानगरले कर शिक्षा कार्यक्रम सुरु गरेपछि वर्षौँदेखि उठ्न नसकेको राजश्व समेत उठाएको छ । यति मात्रै होइन विराटनगरमा स्थापना भएर दर्ता नभएका उद्योगहरू समेत महानगरमा दर्ता हुन आएका छन् । कर शिक्षा कार्यक्रमबाट मनोरञ्जन कर बापत महानगरमा सञ्चालनमा भएका फिल्महरूले समेत कर बुझाएका छन् । यसले महानगरको आन्तरिक श्रोत बढ्दो क्रममा छ ।

महानगरले आन्तरिक श्रोत वृद्धिका लागि करको दर बढाएको छैन । बरु करको दर घटाएको छ । करको दर घटाउँदै दायरा फराकिलो बनाउन लागेको महानगरले अघिल्लो यस वर्षको चैत्र १५ गते सम्ममा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा ४५ लाख रुपैयाँ बढी राजश्व सङ्कलन गरेको छ ।

यसका लागि स्वयम सेवक मात्रै परिचालन गरेको छैन करका बियामा करदातासँग निरन्तर अन्तरक्रिया, छलफल र संवाद गरिरहेको छ।

विराटनगर महानगरका उप मेयर तथा राजश्व परामर्श समितिका संयोजक शिल्पा कार्की आन्तरिक राजश्व वृद्धिका लागि महानगरले करको दर हैन दायरा बढाउने प्रयास गरेको बताइन् । उनले भनिन्, ‘हामीले करको दर घटाएर पनि राजश्व बढाएका छौ ।
यसको प्रमुख कारण हो कर शिक्षा कार्यक्रम ।’

उनले स्वयंसेवक मार्फत कर शिक्षा लागू गरेकाले आन्तरिक राजश्व सङ्कलनमा सहजता भएको बताइन् ।