विश्वकप क्रिकेटको सपना र नेपालको सम्भावना

फागुनको अन्तिम हप्ता नेपाली क्रिकेटको लागि विशेष रह्यो । आईसीसी वल्र्ड कप लिग- २ मा नेपालको जादुमय पुनरागमन गर्दै एक दिवसीय मान्यता जोगाउन सफल भयो । त्यो खुशीयाली सेलाउन नपाउँदै लिग- २ को अन्तिम खेलमा युएईलाई डग बर्थ लुइसको आधारमा हराउँदै आईसीसी विश्वकप छनोट खेलमा सहभागी हुने सुनौलो मौका पनि पायो । लिग- २ का १२ मध्ये ११ खेलमा जीत हासिल गर्दै नेपालले तेस्रो स्थान प्राप्त गरेसँगै नेपालीहरुले विश्वकप क्रिकेटको सपना पनि देख्न थालिसकेका छन् ।

टी–ट्वान्टी विश्वकपको अनुभव भए पनि वन डे विश्वकपको अनुभव नेपालसँग छैन । जुलाई महिनामा जिम्बावेमा हुने छनोट खेल पनि पार गरे नेपाललाई यो गौरवमय अनुभव पनि प्राप्त हुनेछ । क्रिकेटमा असम्भव भन्ने केही हुन्न भन्ने भनाइ त छ । तर, यो निकै कठिन पनि छ । के नेपालले सन् २०२३ मा भारतमा हुने विश्वकप क्रिकेट खेल्न सक्छ ? यो प्रश्नको जवाफको लागि आईसीसी वन डे विश्वकप क्रिकेटको छनोट प्रक्रियालाई बुझ्नुपर्छ ।

छनोट प्रक्रिया

आईसीसी विश्वकप क्रिकेटमा जम्मा १० राष्ट्र सहभागी हुनेछन् । त्यसको लागि टेस्ट मान्यता प्राप्त १२ राष्ट्र, वन डे मान्यता प्राप्त ८ राष्ट्र र २१औं देखि ३२औं वरियताका १२ एसोसिएट राष्ट्र गरी ३२ राष्ट्रहरुलाई छनोट प्रक्रियामा सहभागी गराइन्छ । त्यसमध्ये आयोजक राष्ट्रको लागि स्वतः एक स्थान सुरक्षित राखिन्छ । अब हुने आईसीसी विश्वकपको आयोजक राष्ट्र भारत हो । बाँकी ९ स्थानको लागि ३१ राष्ट्रहरुलाई ३ भागमा विभाजन गरी छनोट गरिन्छ ।

दोस्रो चरणको छनोट प्रक्रिया निकै प्रतिस्पर्धात्मक हुन्छ । दोस्रो चरणमा १० राष्ट्र सहभागी हुन्छन् र शीर्ष २ राष्ट्रमात्र विश्वकपमा सहभागी हुन पाउँछ । सुपर लिगका अन्तिम ५ राष्ट्र, लिग- २ खेल्ने राष्ट्रहरुमध्ये शीर्ष ३ राष्ट्र र प्ले अफबाट आएका शीर्ष २ राष्ट्र यो चरणमा सहभागी हुन्छन् ।

पहिलो भागलाई सुपर लिग भनिन्छ । जहाँ १३ टीम सहभागी हुन्छन् । त्यहाँबाट आयोजक राष्ट्रसहित ८ टीम छनोट हुन्छन् । यी टीममा टेस्ट म्याच मान्यता प्राप्त १२ र विश्व क्रिकेट लिग च्याम्पियनसिप विजेता एक टीम सहभागी हुन्छन् । यो पटकलाई नेदरल्यान्डस सो कोटाबाट सुपर लिगमा भाग लिएको छ । उनीहरुले प्राप्त गरेको पीटीएस अंकको आधारमा आयोजक राष्ट्रसहित ८ टीम छनोट हुन्छन् । आउने विश्वकपको लागि आयोजक भारतबाहेक इङल्याण्ड, न्युजिल्यान्ड, बंगलादेश, पाकिस्तान, अष्ट्रेलिया र अफगानिस्तान गरी ६ टीम छनोट भइसकेका छन् । एक टीम छनोट हुन बाँकी छ । उनीहरुले सीधै विश्वकप खेल्न पाउँछन् । बाँकी अन्तिम ५ टीम भने दोस्रो चरणको छनोटमा पुनः सहभागी हुन पाउँछन् ।

दोस्रो भागमा आईसीसी वर्ल्ड कप लिग- २ का ७ राष्ट्र सहभागी हुन्छन् । तीमध्ये शीर्ष ३ राष्ट्र छनोट भई दोस्रो चरणको छनोटमा सहभागी हुन पाउँछन् । यो पटक स्कटल्याण्ड, ओमन र नेपाल दोस्रो चरणको लागि छनोट भएका छन् । नामिबिया, संयुक्त राज्य अमेरिका, यूएई र पपुवा न्युगिनी छनोट प्रक्रियाबाट बाहिरिएका छन् । यसरी बाहिएका ४ टीम प्ले अफ छनोटमा पुनः भाग लिन पाउँछन् ।

तेस्रो भाग हो, च्यालेन्ज लिग । यस लिगमा २१औं देखि ३२औं वरियताका १२ राष्ट्र सहभागी हुन्छन् र शीर्ष दुई राष्ट्र प्ले अफको लागि छनोट हुन्छन् । यो पटक च्यालेन्ज लिगबाट क्यानडा र जर्सी छनोट भएर दोस्रो चरणमा प्रवेश गरिसकेका छन् । डेनमार्क, कतार, सिंगापुर, मलेसिया, भानुआतु, युगाण्डा, हङकङ, केन्या, इटाली र बर्मुडा छनोट चरणबाट बाहिरिएका छन् ।

दोस्रो चरणको छनोट प्रक्रियाभन्दा अगाडि प्ले अफ भन्ने छुट्टै लिग हुन्छ । जसमा ६ राष्ट्र सहभागी हुन्छन् । लिग- २ बाट छनोट हुन नसकी अन्तिम ४ स्थानमा परेका राष्ट्रहरु र च्यालेन्ज लिगबाट शीर्ष २ स्थानमा परेका राष्ट्रहरु यस प्रतिस्पर्धामा भाग लिन्छन् र शीर्ष २ दुई राष्ट्र दोस्रो चरणको छनोट प्रक्रियामा सहभागी हुन पाउँछन् । यसको लागि च्यालेन्ज कपबाट क्यानडा र जर्सी छनोट भएका छन् । लिग- २ बाट यूएई, पपुवा न्युगिनी, यूएसए र नामिबिया छनोट भएका छन् । अब खेल यही २४ मार्चदेखि ५ अप्रिलसम्म नामिबियामा हुँदैछ ।

दोस्रो चरणको छनोट प्रक्रिया निकै प्रतिस्पर्धात्मक हुन्छ । दोस्रो चरणमा १० राष्ट्र सहभागी हुन्छन् र शीर्ष २ राष्ट्रमात्र विश्वकपमा सहभागी हुन पाउँछ । सुपर लिगका अन्तिम ५ राष्ट्र, लिग- २ खेल्ने राष्ट्रहरुमध्ये शीर्ष ३ राष्ट्र र प्ले अफबाट आएका शीर्ष २ राष्ट्र यो चरणमा सहभागी हुन्छन् । यो हिसाबले टेस्ट मान्यता प्राप्त राष्ट्र र वन डे मान्यता प्राप्त राष्ट्र र एसोसिएट राष्ट्रहरुको मिश्रित खेल निकै रोचक हुन्छ । १० राष्ट्रमध्ये शीर्ष २ राष्ट्रको छनोटमा परी विश्वकप खेल्नु कम चुनौतीपूर्ण हुन्न । एक हिसाबले दोस्रो चरणको यो आईसीसी विश्वकप छनोट खेल आफैंमा विश्वकप जस्तै हो । यो खेल जिम्बावेमा आगामी जुन १८ देखि जुलाई ९ तारिखसम्म हुँदैछ ।

के विश्वकप खेल्नलाई यति आधार नै पर्याप्त छ ? अवश्य छैन । दोस्रो चरणको छनोट ज्यादै चुनौतीपूर्ण छ । श्रीलंका जस्तो विश्व विजेतादेखि दक्षिण अफिका, जिम्बावे, आयरल्यान्ड जस्ता टेस्ट मान्यता प्राप्त राष्ट्रहरुलाई पछि पार्दै कम्तीमा दोस्रो स्थान हासिल गर्नु नेपाल जस्तो पूर्वाधारविनाको राष्ट्रको लागि आकाशको फल नै हो ।

नेपालको सम्भावना

पारस खड्काले कप्तानी छाडेपछि विभिन्न शंका उपशंकाको बीच नेपाली क्रिकेट चलिरहेको थियो । त्यसैबीचमा खेलाडी र क्यानको विवादले तत्कालीन कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्लले आफ्नो जिम्मेवारी छाडे र नयाँ कप्तानमा सन्दीप लामिछाने नियुक्त भए । तर, उनी यौन हिंसाको आरोपमा जेल परेपछि लगभग लथालिङ्ग जस्तै भयो नेपाली क्रिकेट ।

तर, हालसालै नेपाली क्रिकेटमा नयाँ रक्तसञ्चारको महसुस भएको छ । गत कार्तिक २६ गते नयाँ कप्तानको रुपमा रोहित पौडेल नियुक्त भएपछि राष्ट्रिय टीमले नेतृत्व पायो । त्यसैगरी यही माघ २३ गते भारतीय प्रशिक्षक मोन्टी देशाई नयाँ प्रशिक्षको रुपमा नियुक्त भए । यसैबीचमा लेग स्पिनर सन्दीप लामिछाने पनि धरौटीमा रिहा भए । उनलाई अदालतले सुरुमा देशभित्र र पछि देश बाहिर पनि खेल खेल्न अनुमति दिए । छोटो अवधिमा भएका यी तीन घटनाले नेपाली क्रिकेट टीमलाई ओडीआई मान्यता जोगाउन मद्दतमात्र मिलेन, विश्वकप छनोटमा सीधै खेल्ने पहिलो अवसर पनि दिलायो ।

के विश्वकप खेल्नलाई यति आधार नै पर्याप्त छ ? अवश्य छैन । दोस्रो चरणको छनोट ज्यादै चुनौतीपूर्ण छ । श्रीलंका जस्तो विश्व विजेतादेखि दक्षिण अफिका, जिम्बावे, आयरल्यान्ड जस्ता टेस्ट मान्यता प्राप्त राष्ट्रहरुलाई पछि पार्दै कम्तीमा दोस्रो स्थान हासिल गर्नु नेपाल जस्तो पूर्वाधारविनाको राष्ट्रको लागि आकाशको फल नै हो । एउटा गतिलो क्रिकेट रंगशालासमेत नभएको देश विश्वकप खेल्न पुग्यो भने आठौं आश्चर्य पनि हुन सक्छ ।

दोस्रो चरणको विश्वकप खेल्न पाउनु नै नेपालको लागि विश्वकप खेलेसरह हुनेछ । टेस्ट मान्यता प्राप्त टीमसँग खेल्न पाउनु नेपालको लागि ठूलै अवसर हो । यो अवसरलाई सदुपयोग गर्दै नेपालले प्रस्ट रुपमा दुइटा फाइदा लिनसक्छ ।

तर, यसो भनेर हामीले आफैंलाई नजरअन्दाज गर्नु ज्यादै गलत हुन्छ । दोस्रो चरणको विश्वकप खेल्न पाउनु नै नेपालको लागि विश्वकप खेलेसरह हुनेछ । टेस्ट मान्यता प्राप्त टीमसँग खेल्न पाउनु नेपालको लागि ठूलै अवसर हो । यो अवसरलाई सदुपयोग गर्दै नेपालले प्रस्ट रुपमा दुइटा फाइदा लिनसक्छ । पहिलो, खेलको अनुभव हो । सिनियर टीमसँगको खेलले पक्कै पनि महत्त्वपूर्ण सिकाइ हुन्छ नै । दोस्रो, सम्बन्धको विस्तार । विश्व क्रिकेटको महाशक्ति राष्ट्रहरुसँग खेल सम्बन्ध कायम हुनसक्छ । जसले आगामी दिनमा नेपाली क्रिकेट सिमाना निकै फराकिलो हुनसक्छ ।

नेपालको सम्भावनाबारे भविष्यवाणी गर्न भने निकै कठिन छ । कमजोर धरातलबाट भर्खरै वामे सर्न थालेको क्रिकेटबाट ठूलो आशा गरिहाल्नु हतार नै हुन्छ । तर, नेपालका केही बलिया पक्षहरु भने अवश्य छन् । नेपालको ब्याटिङ लाइन अहिले सुध्रेको छ । प्रशिक्षक मोन्टी देशाई स्वयं ब्याटिङ कोच भएको हुनाले नेपाली ब्याट्सम्यानहरुको खुबीअनुसारको ब्याटिङ फर्मेसन मिलाइरहेका छन् । अहिले हाम्रा ब्याट्सम्यानहरु पूरै ओभर टिकेर खेल्न सक्ने अवस्था पुगेका छन् । बलिङ पक्ष त पहिलेदेखि नि तुलनात्मक राम्रो हो । नयाँ कोच आएपश्चात बलिङ लाइन पनि अझ मजबुत देखिएको छ ।

नेपालले पछिल्लो एक महिनामा गरेको प्रगति निकै लोभलाग्दो छ । आईसीसी वल्र्ड कप लिग- २ का ३६ मध्ये २४ खेल खेल्दा नेपालले जम्मा १८ अंकमात्र जोड्न सकेको थियो । यो अंकले नेपाललाई निकै निराश पनि बनायो । ओडीआई नै नजोगाउने हो कि भन्ने आशंकाले सबैलाई विक्षिप्त बनायो । यही बीचमा नयाँ कोचको आगमन भयो । लिगको बाँकी १२ खेल खेल्दा नेपालले थप २२ अंक जोड्दै ४० अंकका साथ तेस्रो स्थानमा उक्लियो ।

यो हिसाबले हेर्दा नेपाल कमजोर टीम होइन । क्वालिफायर लिगमा ठूला राष्ट्रहरुलाई मजाले चुनौती दिन सक्ने हैसियत बनाएको छ नेपालले । चार टेस्ट मान्यता प्राप्त राष्ट्रहरुमध्ये कुनै एकलाई जितेमात्रै पनि नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय छवि निकै माथि जानेछ । दोस्रो चरणको छनोट खेलमा नेपालले सफलता पाउनसक्छ भन्ने खास आधार त छैन । तर, क्रिकेट भनेको असीमित सम्भावनाहरुको खेल हो । जीतहार भनेको क्रिकेटमा भविष्यवाणी गर्न कठिन विषय हो ।