बैंकमा बढ्दो तरलता, घरजग्गा र शेयरमा झुम्मिदै लगानीकर्ता

काठमाडौ । अहिले बैंकहरूमा तरलता (लगानीयोग्य रकम) फालाफाल छ । करिब ५ खर्ब हाराहारीको रकम बैंकमा थुप्रिएको छ । बैंकहरूमा अधिक तरलता भएपछि मुद्दती निक्षेपको ब्याज एकल अंकमा झरेको छ । पछिल्ला हरेक महिनाजसो ब्याजदर घटिरहेको छ ।

बैंकहरूमा घट्दो ब्याजदरका कारण फेरि पैसा शेयर बजार र घरजग्गामा जान थालेको राष्ट्र बैंकको आंकलन छ । निक्षेपमा राम्रो ब्याज नआउने भएपछि सो रकम अहिले शेयर बजार र घरजग्गातर्फ डाइभर्ट हुन थालेको देखिएको केन्द्रीय बैंकका एक अधिकारीले भने ।

उनी भन्छन, ‘पहिला बढी ब्याज भयो भनेर रोइलो गर्ने उद्योगी व्यवसायी अहिले ब्याज कम र लगानी गर्ने रकम प्रशस्त हुँदा पनि लिन आउँदैनन । यतिबेला त पूर्वाधार निर्माणको काम धमाधम हुनुपर्ने हो ।’

ती अधिकारीले अर्थतन्त्रका अन्य क्षेत्रहरू चलायमान भइनसकेको र लगानीकर्ताको आत्मबलसमेत नदेखिएको, तर शेयर बजार र घरजग्गा कारोबारमा भने उछाल आइरहेकोले लगानी त्यतैतिर डाइभर्ट भएको स्पष्ट देखिएको बताए ।

लगानी पूर्वाधार निर्माणमा गएको भए अर्थतन्त्र चलायान हुने तर शेयर बजारमा भने नाफा हुँदा एक-दुईजनाले मात्र कमाउने हुँदा अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन सहयोग नपुग्ने उनको तर्क छ ।

चालू आवको मंसिरसम्मको राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार शेयर धितो राखेर कूल ८१ अर्ब १९ करोड रूपैयाँ कर्जा प्रवाह भएको छ । पछिल्लो ५ महिनामै शेयर धितो कर्जा करिब ५ अर्ब ९४ अर्ब ८८ करोड रूपैयाँले बढेको छ । साउनयता प्रत्येक महिना औसतमा एक अर्ब रूपैयाँ शेयर कर्जा गएको देखिन्छ । आधारदर (बेसरेट) एकल अंकमा झरेकोले पुस र माघमा यो कर्जा अझै बढ्ने अनुमान बैंकरहरूको छ

शेयर बजारतर्फ आकर्षण बढिरहेको विभिन्न तथ्यांकले पनि पुष्टि गर्छ । नयाँ डिम्याट खाता खोल्नेको संख्यामा वृद्धि हुनु र टीएमएस लगइन गर्नेको संख्या बढ्नुलगायत यसका उदाहरण हुन् । शेयर बजार घट्दा टीएमएससमेत लगइन नगर्ने लगानीकर्ता अहिले सक्रिय रूपमा टीएमएस लगइन गर्न थालेका छन् । नेपाल स्टक एक्सचेन्जका प्रवक्ता मुराहरी पराजुलीका अनुसार हालसम्म १९ लाख २ हजार ४ सय जनाले टीएमएस आईडी र पासवर्ड लिएका छन् । उनीहरूमध्ये अहिले दैनिक औसतमा ७० हजार जनाले टीएमएस लग इन गर्छन् ।

सीडीएस एण्ड क्लियरिङ लिमिटेडका अनुसार हालसम्म ६० लाख ९३ हजार ९ सय २५ डिम्याट खाता खोलिएको छ । उक्त डिम्याट खातामा ११ अर्ब ८६ करोड ७८ लाख ३१ हजार १ सय ९३ कित्ता शेयर रहेको छ । ३६ लाख २४ हजार २ सय ३४ मेरो शेयर प्रयोगकर्ता पुगेको छ ।

ब्याजदर एकल अंकमा आएपछि यो साता शेयर बजारमा साढे २ वर्ष यताकै सर्वाधिक कारोबार भयो । बुधबार ९ अर्ब ७७ करोड रूपैयाँ भन्दा बढीको शेयर कारोबार भएको नेप्सेले जनाएको छ । यो कारोबार रकम करिब साढे २ बर्ष (२९ महिना) यताकै सबैभन्दा धेरै हो । कारोबार रकमले नयाँ उचाइ लिदै जानेक्रम जारी छ ।

घरजग्गा कारोबारमा पनि फर्कियो रौनक

आर्थिक मन्दी खेपेको घरजग्गा कारोबारमा पनि रौनक फर्किएको सरकारकै तथ्यांकले देखाउँछ । चालू आर्थिक वर्ष (२०८०/८१) को ६ महिनामा भएको घरजग्गा कारोबारमा पुस महिनाको घरजग्गा कारोबार सबैभन्दा धेरै हो । चालू आवको साउनमा देशभरी ३३ हजार ८ सय ३४, भदौमा ३४ हजार ७ सय २०, असोजमा २५ हजार ७ सय ८९, कातिकमा २७ हजार ९ सय ३९ र मंसिरमा २९ हजार १ सय ८१ घरजग्गा कारोबार भएका थिए । पुस महिनामा देशभर ३८ हजार ८ सय ७१ घरजग्गा किनबेच भएको तथ्यांक भूमि व्यवस्था तथा अभिलेख विभागले सार्वजनिक गरेको छ ।

विभागका अनुसार पुस महिनामा भएको कारोबार मंसिरको भन्दा करिब १० हजारले बढी हो । घरजग्गा कारोबार बढेसँगै राजस्व पनि बढेको छ । पुसमा देशभरीका मालपोत कार्यालयबाट विभिन्न शीर्षकमा चार अर्ब ८१ करोड रुपैयाँ राजस्व उठेको छ । मंसिरमा दुई अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ मात्र राजश्व उठेको थियो ।

पुसमा उठेको राजस्वमध्ये रजिष्ट्रेशन दस्तुरबापत २ अर्ब १२ करोड रुपैयाँ र पुँजीगत लाभकर एक अर्ब १० करोड र बाँकी अन्य शीर्षकमा रहेको छ । मंसिर मसान्तसम्म रियलस्टेट शिर्षकमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले २ खर्ब ४४ अर्ब २२ करोड ९४ लाख रूपैयाँ ऋण प्रवाह गरेका छन् ।

२ करोड रूपैयाँसम्मको आवासीय घरकर्जामा भने ३ खर्ब ७७ अर्ब ६६ करोड रूपैयाँ प्रवाह भएको केन्द्रीय बैंकको तथ्यांक छ । अघिल्लो महिनाभन्दा एक अर्ब बढी कर्जा प्रवाह भएको देखिन्छ ।
राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिको समीक्षाबाट घर-जग्गा र शेयर कर्जाको जोखिमभार घटाएर १२५ प्रतिशत कायम गरेपछि तयसले पनि यि दुइ क्षेत्रमा रौनक फर्काएको विश्लेषण विज्ञहरूको छ । यसअघि यी कर्जाको जोखिमभार १५० प्रतिशत थियो ।