नेकपा एमाले सिन्धुपाल्चोक अधिवेशन- मैले हारेँ तर विधि र पद्धतिले जित्यो

नेकपा (एमाले) सिन्धुपाल्चोकको दशौं अधिवेशन गत चैत २० गते सम्पन्न भयो । नीति निर्माण र नेतृत्व छनोटको सर्वोच्च निकाय जिल्ला अधिवेशनले राजनीतिक, सांगठनिक तथा आर्थिक प्रतिवेदन एकमतले पारित गर्यो । अधिवेशनले सिन्धुपाल्चोकको समग्र विकासको रुपरेखा ‘भिजन सिन्धुपाल्चोक’ पनि अनुमोदन गरेको छ ।

जनताको बहुदलीय जनवादको आलोकमा भएको निर्वाचनमा मैले पनि अध्यक्ष पदमा आकांक्षा राखेको थिएँ । आगामी एक कार्यकालको लागि जिल्ला नेतृत्व मैले गर्न पाउनुपर्ने जिकिर प्रस्तुत गरेको थिएँ । जिल्लाको वस्तुगत आवश्यकता अनुसारै मेरो दाबी रहेपनि प्रजातान्त्रिक अभ्यासको माध्यम्बाट कमरेड होम नारायण श्रेष्ठ अध्यक्षमा निर्वाचित हुनु भएको छ ।

सिन्धुपाल्चोकको अबको राजनीति र अन्य दलसँगको प्रतिस्पर्धामा एमाले अब्बल रहने र यो अब्बलताको वास्तविक नेतृत्व कमरेड होम नारायण श्रेष्ठले गर्नुहुनेछ भन्ने विश्वासकासाथ उहाँ र निर्वाचित पदाधिकारी तथा सिङ्गो जिल्ला कमिटीलाई बधाइ ज्ञापन गर्दछु ।

सिन्धुपाल्चोकको अबको राजनीति र अन्य दलसँगको प्रतिस्पर्धामा एमाले अब्बल रहने र यो अब्बलताको वास्तविक नेतृत्व कमरेड होम नारायण श्रेष्ठले गर्नुहुनेछ भन्ने विश्वासकासाथ उहाँ र निर्वाचित पदाधिकारी तथा सिङ्गो जिल्ला कमिटीलाई बधाइ ज्ञापन गर्दछु । त्यस्तै जिल्ला नेतृत्वमा दाबी प्रस्तुत गर्नुहुने सबै प्रत्याशी साथीहरु र विवेकपूर्ण ढङ्गले सार्बभौम अधिकारको प्रयोग गर्नुहुने प्रतिनिधि मित्रहरु प्रति हार्दिक आभार व्यक्त गर्दछु ।

२०६९ सालमा सम्पन्न आठौं जिल्ला अधिवेशनबाट म सचिवको जिम्मेवारीमा रहेको थिएँ । २०६४ सालको संविधान सभाको निर्वाचनमा जिल्लाका तीनवटै सिट गुमाएको अबस्था थियो । २०७० मा सम्पन्न दोश्रो संविधान सभाको निर्वाचनमा तीन मध्ये एकमा सानदार जीत निकाल्यौं भने दुई क्षेत्रमा हामीले जित्नका लागि झिनो मत नपुग भएको थियो ।

२०७० को निर्वाचनमा पार्टी भित्रको अन्तरविरोधलाई कुशलतापूर्वक ब्यवस्थापन गर्न सकेको भए जिल्लाका सबै क्षेत्र हामीले जित्न सक्थ्यौं । कतिपय जिम्मेवार नेताहरुले आफ्नो भूमिकालाई संकुचित गरिदिंदाको नमिठो परिणाम हामीले भोगेका थियौं । नेपालको संबिधान, २०७२ जारी भएपछि २०७४ मा सम्पन्न स्थानीय निकायको पहिलो निर्वाचन परिणाम परिणाम हाम्रो पक्षमा रह्यो ।

२०७० को निर्वाचनमा पार्टी भित्रको अन्तरबिरोधलाई कुशलतापूर्वक व्यवस्थापन गर्न सकेको भए जिल्लाका सबै क्षेत्र हामीले जित्न सक्थ्यौं । कतिपय जिम्मेवार नेताहरुले आफ्नो भूमिकालाई संकुचित गरिदिँदाको नमिठो परिणाम हामीले भोगेका थियौं ।

असोज १७, २०७४ मा तत्कालीन नेकपा (एमाले) र माओवादी केन्द्रबीच छ  बुँदे सहमति भयो । निर्वाचनमा सहकार्य गर्दै एउटै कम्युनिष्ट पार्टी बनाउने घोषणा भयो । यही सहमतिकै परिणामस्वरुप २०७४ मंसिरमा सम्पन्न निर्वाचनमा एमाले-माओवादी केन्द्रको गठबन्धनलाई झण्डै दुईतिहाई बहुमत प्राप्त भई छ वटा प्रदेशमा संयुक्त सरकार बनाउन सफल भयो ।

जेठ ३, २०७५ मा पार्टी एकताको औपचारिक घोषणा भएपछि जिल्ला कमिटीको नेतृत्व कसले गर्ने र कस्तो हुने भन्ने सन्दर्भमा केन्द्रीय कमिटीले भागवण्डाकै मोडालिटी तयार पार्यो । तत्कालीन एमालेबाट अध्यक्ष पाउने जिल्लामा तत्कालीन माओेवादीको जिल्ला अध्यक्ष स्वतः सचिव हुने प्रावधानका कारण अर्को अधिवेशन नहुँदै सचिवको जिम्मेवारीबाट हट्नु परेको थियो । यसप्रकार केन्द्रीय कमिटीको निर्णय र निर्देशन मुताविक बाह्रवटा पालिका कमिटी र एकसय तीन वडा कमिटीहरु भागवण्डाकै आधारमा पुनर्गठन गर्यौं ।

नेपालको संविधान, २०७२ जारी भएपछि २०७४ मा सम्पन्न स्थानीय निकायको पहिलो निर्वाचन परिणाम परिणाम हाम्रो पक्षमा रह्यो ।

दुई भिन्न सोच, कार्यशैली, चरित्र, व्यवहार र राजनीतिक अभ्यासबाट खारिएकाहरुबीच समायोजन र एकता सजिलो कुरा थिएन । नेता कार्यकर्तामा पूर्व पार्टीको मनोविज्ञान, पार्टी र पार्टीले नेतृत्व गरेका बिभिन्न तहका सरकारहरु बीचको बेमेल, आन्तरिक अन्तरबिरोध र शत्रुतापूर्ण टकरावहरु हावी हुँदै गए ।

सतहमै देखिने यस्ता आन्तरिक कारण र नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई कमजोर बनाउने देशी विदेशीहरुको चलखेलका कारण यो एकताले मूर्त रुप लिन सकेन । अन्तराष्ट्रिय शक्तिहरुको चौतर्फी घेराबन्दी र तत्कालीन नेकपा नेताहरुको व्यक्तिगत झगडाको कारण एकताले सार्थकता नपाउँदै फूटको संघारमा पुग्यो । दुई अध्यक्ष रहने व्यवस्था भएको नेकपाका एक अध्यक्षले अर्का अध्यक्षलाई कारवाही गर्ने र पार्टीबाट निष्कासन गर्ने सम्मका निर्णयहरु भए ।

एउटै पार्टी भएपनि जिल्लामा क.झम्क नेपाल र क.बालकृष्ण देउजाको नेतृत्वमा दुईवटा जिल्ला कमिटी क्रियाशील भए । आम पार्टी सदस्यहरुको श्रम, सीप, पसिना, लगन र मिहिनेतले बनेको जिल्ला पार्टी कार्यालय भवन कुन समूहले कब्जा गर्ने भन्ने होड नै चल्यो ।

पार्टी केन्द्रमा भएको यस बिभाजन र आरोप-प्रत्यारोपले हामीलाई बिभाजित मात्र बनाएन, कमजोरपनि बनायो । एउटै पार्टी भएपनि जिल्लामा क.झम्क नेपाल र क.बालकृष्ण देउजाको नेतृत्वमा दुईवटा जिल्ला कमिटी क्रियाशील भए । आम पार्टी सदस्यहरुको श्रम, सीप, पसिना, लगन र मिहिनेतले बनेको जिल्ला पार्टी कार्यालय भवन कुन समूहले कब्जा गर्ने भन्ने होड नै चल्यो । आम समुदायको आस्था, विश्वास, भरोसा र बिचारको प्रतिक पार्टी भवन दुई समूहको तानातानमा पर्नु वास्तवमै दुःखदायी घटनाको रुपमा चित्रण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

यही कचिंगलकै बीच २०७७ साल पुष ५ गते तत्कालीन नेकपा अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री केपी ओलीले संसद बिघटनको सिफारिस गर्नु भयो । सो विघटनको पक्ष र विपक्षमा तलदेखि माथिसम्मका नेताहरु बिभाजित भएपछि पार्टी एकताको जग समेत नरहने परिस्थितिको विकास भयो ।

फागुन ११ गते सर्वोच्च अदालतले संसद पुनस्थापना गरेको ११ दिन नपुग्दै फागुन २३ गते एमाले र माओवादी एकीकरण पछि बनेको नेकपाको आधिकारिकता खारेज गर्यो । सर्वोच्च अदालतको यही आदेश बमोजिम २०७५ साल जेठ २ गतेको अवस्थामा पुगेपछि एमालेलाई विभाजन हुनबाट बचाउन सकेनौं ।

एमाले फुटाउने रणनीतिसहित दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेश जारी भएपछि माधव नेपाल लगायतका नेताहरुले समाजवादी नामको दल गठन गरे । तर विभाजनको पक्षमा नलाग्ने, पार्टीको मूलधारमा अडिग रहने बिषयमा सिन्धुपाल्चोक एमालेले २०५४ पछि पुनः आफ्नो प्रतिबद्धता व्यवहारमै प्रदर्शन गर्यो ।

नेकपाको विघटनपछि नेपाली काँग्रेस र माओवादी केन्द्र स्वभाविक रुपमा एमालेलाई कमजोर बनाउने अभियानमा लागिरहे । एमाले फुटाउने रणनीतिसहित दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेश जारी भएपछि माधव नेपाल लगायतका नेताहरुले समाजवादी नामको दल गठन गरे । तर विभाजनको पक्षमा नलाग्ने, पार्टीको मूलधारमा अडिग रहने विषयमा सिन्धुपाल्चोक एमालेले २०५४ पछि पुनः आफ्नो प्रतिबद्धता व्यवहारमै प्रदर्शन गर्यो ।

दुई धारमा विभाजित पार्टीका नेता, कार्यकर्ता तथा सदस्यहरुलाई पार्टीको मूल धारमा ल्याउन जुन खालको सहजीकरण गर्नु पर्यो, जुन खालको मध्यस्तता गर्नु पर्यो, त्यस योगदानलाई सिन्धुपाल्चोकको कम्युनिष्ट आन्दोलन र एमाले पार्टी पंक्तिले कहिल्यै बिर्सने छैन भन्ने कुरामा विश्वस्त छु । वास्तवमा पार्टी निर्माण वा विस्तार गर्नु आफैंमा ठूलो काम हो । यसका साथै पार्टीको रक्षा र संरक्षण पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण काम रहेछ । यो अभिभारा पूरा गर्न मैले संयोजनकारी भूमिका निर्वाह गरेको थिएँ ।

पार्टीमा आबद्ध सबै नेता तथा कार्यकर्ताहरुलाई मूलधारमै समाहित गर्नका खातिर जिल्लामा क्रियाशील दुई कमिटीलाई एउटै बनाई क.झम्क नेपाललाई संयोजक र क.बालकृष्ण देउजालाई उपसंयोजकको जिम्मेवारी दियौं । २०७८ पुषमा सम्पन्न नवौं जिल्ला अधिवेशनले मेरो अध्यक्षतामा एकसय एकतीस सदस्यीय जिल्ला कमिटी निर्माण गर्यो ।

पार्टी विभाजनको कारण को कता छन् भन्ने कुराको केही टुङ्गो थिएन । जिल्ला कमिटीमा रहनु भएका साथीहरु नै समाजवादीको बैठकमा सहभागी भएको जानकारी प्राप्त हुँदापनि कारबाही नगरी उनीहरुप्रति लचिलो बन्नुपर्ने बाध्यात्मक परिस्थिति निर्माण भयो ।

नवौं अधिवेशनद्धारा निर्वाचित जिल्ला कमिटीले सपथ लिंदै गर्दा कतिपयले एमाले छाडेको घोषणा समेत गरे । त्यस्तै सिन्धुपाल्चोक एमालेको नेतृत्व गरिसकेका, विभिन्न स्थानीय तहको नेतृत्व गरेकाहरुले समेत एमालेसँगको आबद्धता समाप्त भएको घोषणा गरे । यस्तै तरलता, अन्यौलता र गञ्जागोलका बीच मैले जिल्ला कमिटी अध्यक्षको जिम्मेवारी लिएको थिएँ ।

करिब दुई वर्ष जिल्ला कमिटी अध्यक्षको जिम्मेवारीमा रहें । अन्य जिल्लाको तुलनामा सिन्धुपाल्चोकमा पार्टी विभाजनको असर अलिक बढी नै थियो । हामी सबैको अथक मिहिनेतकै कारण समाजवादीमा गएका साथीहरु एमालेमा फर्कनु भएको छ । त्यस्तै माओवादी केन्द्रका जिम्मेवारी साथीहरु एमालेमा समाहित हुनु भएको छ । यस हिसाबले पनि सिन्धुपाल्चोकमा एमालेलाई शक्तिशाली बनाउन सफल भएका छौं ।

२०७९ मा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचन, २०७९ मा सम्पन्न संघीय तथा प्रदेश निर्वाचनमा एमालेले प्राप्त गरेको लोकप्रिय मत र दशौं जिल्ला अधिवेशनसम्म आइपुग्दा एमालेका पुराना नेता कार्यकर्ताहरुको घर फिर्तिले जिल्लामा एमाले मजबुत र एकढिक्का छ भन्ने कुराको प्रमाणित गर्दछ ।

दशौं जिल्ला अधिवेशनमा अध्यक्षमा मेरो उम्मेदवारीको औचित्यमाथि केही साथीहरुले प्रश्न गर्नु भयो । केही प्रश्नहरु स्वभाविक भएपनि धेरै प्रश्नहरु प्रायोजित र कपोलकल्पित थिए भन्ने लाग्छ । पार्टीको विधान बमोजिम पनि मैले तीनवर्ष नेतृत्व गर्न पाउनुपर्ने थियो । तर तीनवर्ष समय नसकिँदै केन्द्रीय कमिटीको निर्देशन अनुसार दशौं जिल्ला अधिवेशनको आयोजना गरेका थियौं । यसर्थ पनि जिल्ला कमिटी अध्यक्ष पदमा मैले दाबी प्रस्तुत गरेको थिएँ ।

पार्टी निर्माण, संरक्षण र यसको गुणात्मक विकासको लागि पनि मैले नेतृत्व गर्नु जिल्लाको वस्तुगत आवश्यकता पनि थियो । केही साथीहरुले प्रदेश निर्वाचनमा उम्मेदवार हुनबाट पछि हटेको जस्तो संगीन आरोप पनि लगाउनु भयो ।

दशौं जिल्ला अधिवेशनमा अध्यक्षमा मेरो उम्मेदवारीको औचित्यमाथि केही साथीहरुले प्रश्न गर्नु भयो । केही प्रश्नहरु स्वभाविक भएपनि धेरै प्रश्नहरु प्रायोजित र कपोलकल्पित थिए भन्ने लाग्छ । पार्टीको विधान बमोजिम पनि मैले तीनवर्ष नेतृत्व गर्न पाउनुपर्ने थियो । तर तीनवर्ष समय नसकिंदै केन्द्रीय कमिटीको निर्देशन अनुसार दशौं जिल्ला अधिवेशनको आयोजना गरेका थियौं ।

वास्तवमा त्यसबेला समावेशिताको सिद्धान्त अनुसार संघ र प्रदेशमा फरक–फरक जात जातिबाट उम्मेदवार बनाउन सके जनमतलाई आकर्षित बनाउन सकिन्छ र चुनाव जित्न सकिन्छ भन्ने हाम्रो मान्यता थियो । यसो भएको हुँदा को उम्मेदवार बन्ने भन्ने कुरा गौण थियो, प्रमुख कुरा त कुन वर्ग, समूह, भूगोल, जातजातिबाट प्रतिनिधित्व हुनसक्यो भन्ने सवाल थियो ।

टिकटको लागि मरिहत्ते गर्ने नेपाली राजनीतिक प्रबृत्तिको बारेमा मैले यहाँ उल्लेख गर्नै पर्दैन । सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो । यसर्थ चुनाव लड्न डरायो भन्ने झुटो लाञ्छनाको कुनै तुक छैन भन्ने कुरा स्पष्ट नै छ । यस्ता भ्रमपूर्ण कुरामा एमालेजनहरु कहिल्यै लाग्नुहुन्न भन्ने कुरामा पनि विश्वस्त छु । यस्ता अनर्गल प्रचार र अतिरञ्जित कुराहरुले पार्टी हित गर्देन भन्ने हामी सबैमा हेक्का हुनुपर्दछ ।

सिन्धुपाल्चोकको संगठन निर्माण र विस्तारमा हामी जहाँसम्म पुग्यौं र जे जति आर्जन गर्न सक्यौं, त्यसमा मलाई गर्व छ । आन्तरिक लोकतन्त्रको उत्कृष्ट अभ्यास नै निर्वाचन भएको हुँदा प्रतिनिधि साथीहरुले जे जस्तो मत जाहेर गर्नु भयो, उहाँहरुको मत प्रति उच्च सम्मान गर्दछु । कोहि प्रतिनिधि मित्रहरु प्रतिपनि मेरो कुनै द्धेष छैन, आग्रह–पूर्वाग्रह छैन ।

म एउटा व्यक्ति नेतृत्वमा आउनु वा नआउनुले खासै ठूलो कुरापनि होइन । ठूलो कुरा त बिधि र पद्धतिको जीत भएको छ । नयाँ सम्भबना बोकेका साथीहरु नेतृत्वमा आउनु भएको छ, यो नै हाम्रो ऐतिहासिक सफलता पनि हो । यही सफलताको जगमा विद्यमान नेतृत्वको गुणात्मक विकास गर्दै नयाँ नेतृत्वको निर्माण र जिम्मेवारी हस्तान्तरण गर्न यो जिल्ला कमिटी सफल हुनेछ भन्ने विश्वास पनि लिएको छु ।

अन्तमा यस दशौं जिल्ला अधिवेशन भब्यताका साथ सम्पन्न गर्न महत्वपूर्ण सहयोग गर्नुहुने आम पार्टी सदस्य, प्रतिनिधि, पर्यबेक्षक, स्वयंम्सेवक, सुरक्षा निकाय, पत्रकार, नेतागण लगायत सबैमा हार्दिक धन्यवाद् ज्ञापन गर्दछु । प्रतिकूल मौसम र व्यस्त समयका वावजुद उद्घाटन-शत्रमा जिल्लाका विभिन्न स्थानबाट चौतारा आउनु हुने आमा, बुबा, दाजुभाइ तथा दिदीबहिनीहरु ल्गायत सम्पूर्ण जनसमुदाय प्रति हार्दिक आभार व्यक्त गर्दछु । अनि नयाँ वर्ष २०८१ सालको सबैमा शुभकामना ।

(लेखक एमाले सिन्धुपाल्चोकका निर्वतमान अध्यक्ष हुन्)