कोटिहोम महायज्ञ शास्त्रविपरीत भएको आरोप, अर्थ संकलन र वितरण अपारदर्शी – Nepal Press

कोटिहोम महायज्ञ शास्त्रविपरीत भएको आरोप, अर्थ संकलन र वितरण अपारदर्शी

काठमाडौं । हिन्दू धर्मका आराध्यदेवको रूपमा विराजमान पशुपतिनाथमा साउन महिनाभरी ‘कोटिहोम महायज्ञ’ नाममा वृहद् धार्मिक अनुष्ठान भइरहेको छ । भक्तजनहरूको उल्लासपूर्ण उपस्थिति रहेको यो समारोहको माहोलले भने एउटा मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमको छनक दिन्छ ।

उसो त केदारनाथको शिरको रूपमा स्थापित पशुपतिनाथ मन्दिरको विशेष मौसम नै साउन महिना हो । त्यहीमाथि झकिझकाउ माहोलमा आयोजित वृहत महायज्ञ अनि चर्चित कथावाचक तथा वाचिकाको सहभागिताले भक्तजनको पर्याप्त आकर्षण देखिएको छ । दैनिक हजारौं हजारको भिड लागिरहेको छ ।

यज्ञमा आएर कथा सुन्ने मात्र नभइ फोटो-भिडिओ खिच्नेदेखि नाचगान गर्ने र टिकटक बनाउने कार्यहरू भइरहेका हुन्छन् । तुलनात्मक रूपमा महिला भक्तजनहरूको उपस्थिति बाक्लो रहेपनि पुरुषहरू पनि उल्लेख्य सहभागी छन् । वृद्धवृद्धादेखि युवा वर्ग र बालबालिकासम्मको सक्रिय उपस्थित देखिन्छ । कोही रमाइलोका निम्ति आएका छन् भने कोही धार्मिक जागरण बोकेर आएका छन् ।

यसरी पशुपतिनाथ गुल्जार भइरहँदा हिन्दू धर्मका ज्ञाताहरूले भने यो महायज्ञ शास्त्रीय विधिसम्मत नभएको भन्दै आलोचना गरिरहेका छन् । आर्थिक पारदर्शीताको प्रश्न पनि उठ्न थालेको छ । यस सम्वन्धमा हामीले महायज्ञको स्थलगत अवलोकन गर्दै त्यहाँको वस्तुस्थितिको वर्णन तथा उठेका प्रश्नहरूको विवेचना गर्ने प्रयास गरेका छौं ।

०००

गत साउन १३ गते करिब पौने ४ बजे मित्रपार्क भित्रको प्राङ्गणमा गाडी पार्क गरेर नेपाल प्रेसको टीम पशुपतिनाथको पश्चिम गेटबाट प्रवेश गर्‍यो । दक्षिण गेट हुँदै कोटीहोम महायज्ञ प्रवचन भइरहेको मुख्य स्थलमा हामी पुग्यौं । त्यसबेला अनुमानित ४ हजार भक्तालुहरूको उत्साहजनक सहभागितामा भव्य ढंगले प्रवचन चलिरहेको थियो ।

प्रख्यात कथावाचक दीनबन्धु पोखरेलले भागवत कथामार्फत मन्त्रमुग्ध पारिरहेका थिए । एकैछिनमा उनले भजन गाउन थाले । भजन सुन्नेबित्तिकै लगभग सबै भक्तहरू बसेकै स्थानबाट उठेर नाच्न थाले । माहोल गुलजार बन्यो ।

काेटिहाेममा कथा वाचन गर्दै पण्डित दीनबन्धु पाेखरेल

पंक्तिकार भने प्रमुख आयोजक एवम् मानव सेवा फाउन्डेसनका संस्थापक तथा अध्यक्ष विष्णु भण्डारी जो विजय कृष्णमूर्तिका नामले चिनिन्छन्, सँग भेट्न इच्छुक थियो । उनी पाण्डलको देब्रेपट्टि विशेष सजावटसहितको आसनमा रहेको बुझेँ । त्यहाँ आयोजकका स्वयमसेवकहरू बाक्लो संख्यामा उपस्थित थिए । तीनजना जवानहरू वाकीटकीसहित खडा थिए । उनीहरू कृष्णमूर्तिका बडीगार्ड रहेछन् ।

एकजना स्वयमसेवकले सोधे- के छ काम ? कसलाई भेट्न आउनुभयो ? विजय कृष्णमूर्तिसँग भेट्न आएको बताएपछि थप प्रश्नहरू तेर्स्याए । सबै जवाफ पाएपछि एकजना सहयोगीले चिट लेखेर भित्र कृष्णमूर्तिलाई दिए । मलाई पहिलो कोठाबाट दोस्रो कोठामा लगियो । त्यहाँ तीन-चार वटा सोफा सेट र टेबल थिए । म छेउकै सोफामा बसेँ । एक युवतीले एक गिलास पानी र फलफूलले स्वागत गरिन् । मैले फलफूल टोक्दै त्यहाँ रहेका स्वय्सेवकहरूसँग कुराकानी गरेँ । उनीहरू सबैले स्वतस्फूर्त रूपमा महायज्ञमा सेवा गर्न आएको बताए ।

एकछिनपछि भित्री तेस्रो कोठाबाट कृष्णमुर्तिको इन्ट्री भयो । मैले नमस्कार गर्दै आफ्नो नाम बताउँदै उनीसँग भेट्न इच्छुक रहेको अवगत गराएँ । उनले सौहार्दतापूर्वक फूलको माला र खादा ओढाएर मलाई स्वागत गरे । आफू अर्को भेट सकेर आउने भनि पुनः तेस्रो कोठामा प्रवेश गरे । उक्त कोठाको ढोकामा दुईजना सुरक्षा गार्ड निरन्तर तैनाथ थिए भने अर्का एक जना चाहिँ भित्र-बाहिर गरिरहन्थे ।

करिब १५ मिनेटपछि उनी म भएकै स्थानमा आए । म पत्रकार भएको बताएछि अनुहारको रंग अलिकति बदलिएको जस्तो महसुस भयो । यद्यपि कुराकानीका लागि तयार भए ।

करिब १५ मिनेट भएको कुराकानीमा उनका मुख्य भाव यस्ता थिए :

महायज्ञ आयोजनाको मुख्य उद्देश्य राष्ट्रिय शान्ति र सनातन संस्कृतिको जगेर्ना

– यदि महायज्ञबाट आर्थिक लाभ भएमा ललितपुरमा रहेको ‘मामाघर अनाथालय’ र भक्तपुरमा ‘छोरीको घर’ निर्माणमा प्रयोग गर्ने

– कथा वाचकलाई कति रकम दिने भन्ने पहिल्यै निश्चित गरिएको हुँदैन, प्राप्त हुने दानअनुसार उचित दक्षिणा दिइन्छ

– पञ्चाङ निर्णायक समितिले दिएको साइतअनुरूप नै महायज्ञ गरिएको

आयोजकमाथि उठेका प्रश्न

यो कोटिहोमलाई लिएर मुख्यरूपमा दुईवटा पाटोबाट विवाद उब्जाइएका छन् । पहिलो यसको आयोजनामा धार्मिक विधिविधान पूरा भएको छैन । दोस्रो- आर्थिक पारदर्शीता अपनाइएको छैन ।

हिन्दू धर्मशास्त्रका ज्ञाताहरूले महायज्ञको साइत नमिलेको तथा अन्य शास्त्रीय मान्यताको पालना नभएको बताइरहेका छन् । धर्मशास्त्रका ज्ञाता एवम् पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका पूर्वअध्यक्ष प्रा. डा. रामचन्द्र गौतमले यो यज्ञमा सम्पूर्णरूपले शास्त्रको उल्लंघन भइरहेको टिप्पणी गरे । यो यज्ञ धार्मिक उद्देश्यले नभएर आर्थिक संकलन र मनोरञ्जनको उद्देश्यले मात्रै आयोजना गरिएको आरोप उनले लगाए ।

‘म धर्मशास्त्रको विद्यार्थी भएकाले धर्म शास्त्रले जे भन्छ म त्यही बताउँछु’, गौतमले भने, ‘धर्मशास्त्रमा कोटिहोम एक महिनासम्म गर्नुपर्ने कतै उल्लेख छैन ।’

उनको थप भनाइ यसप्रकार छः

श्रौत र स्मार्त गरी दुई किसिमको यज्ञ हुन्छन् । श्रौत यज्ञ वेदले बताएको यज्ञ हो । जस्तै- रुद्रयाग, सोमयाग आदि । स्मार्त यज्ञ पुराणमा उल्लेखित यज्ञ हो । यसमा कोटिहोम पर्दछ ।

हाल चलिरहेको यज्ञमा शिवजीकै उपसाना भइरहेको छ । यसका पनि दुई विधि छन् । अभिषेकात्मक र हवनात्मक । अभिषेकात्मक भनेको दूध, जल, घिउ आदि चढाउने र रुद्री गरेर गरिन्छ । कोटीहोम हवनात्मक यज्ञ हो । हाल चलिरहेको कोटीहोम स्मार्त र हवनात्मक यज्ञ भएकाले यस्तो यज्ञ उत्तरायणमा गर्नुपर्ने शास्त्रमा स्पष्ट उल्लेख छ । जबकि अहिले दक्षिणायनमा यज्ञ चलिरहेकोले यो सरासर शास्त्रविपरीत हो ।

असार २८ गते सुरू गरेपछि त भइगयो नि भन्ने उहाँहरूको तर्क रहेछ । तर यो भनाइ सरासर गलत छ । बीचमा औंसी परेको छ । जबकी औंसी पारेर कोटिहोम महायज्ञ हुनै सक्दैन शास्त्रअनुसार । सुरू गरेपछि बीचमा जे परे पनि फरक पर्दैन भन्ने शास्त्रीय मान्यता होइन ।

पञ्चांग निर्णायक समितिका पूर्वअध्रयक्ष धर्मशास्त्री प्रा. डा. रामचन्द्र गाैतम

कोटिहोम महायज्ञ १४/१५ दिनमा सक्नेगरी बीचमा औंसी नपारिकन गर्नुपर्ने हुन्छ । कोटीहोम महायज्ञ साउन ३२ सम्म चल्ने भनिएको छ । तर यसबीचमा साउन २० गते औँसी पर्छ । औँसी पारेर यस्तो यज्ञ गर्नै हुँदैन ।

अर्को कुरा, कहाँ कुन शास्त्रमा कोटिहोम महायज्ञ एक महिनासम्म गर्नुपर्छ भनेर लेखेको छ ? हुन्छ कतै त्यस्तो ? यस्तो यज्ञ औंसी नपारी १४/१५ दिनमा सक्नुपर्छ ।

असार २८ पूर्वाङ्ग गरेपछि विभिन्न किसिमका एक महिने व्रत अथवा चतुर्माश व्रत गर्दा चाहिँ बीचमा औंसी वा अन्य केही परेपनि फरक पर्दैन । तर, कोटिहोम यज्ञमा यस्ता कुराले भूमिका खेल्छन् ।

माघ, फागुन, जेष्ठ, असारजस्ता उत्तरायणको समयमा गर्नुपर्ने यज्ञबाट कसरी उहाँहरूले लोक र राष्ट्र कल्याण हुन्छ भन्नुहुन्छ ? शास्त्रविपरीत गरेर फल प्राप्त हुन्छ ?

यज्ञ गर्दा ब्राह्मणहरूले शुद्ध भएर कपाल मुण्डन गरी बस्नुपर्ने नियम छ । तर, अहिलेको कोटिहोममा मूल आयोजकका रूपमा रहेका विजय कृष्णमूर्ति नै झ्याम्ले कपाल हल्लाएर बसिराखेका हुन्छन् । शास्त्रअनुसारे आचरण भएन । त्यहाँ मान्छे पनि शुद्ध हुनुपर्छ, सामग्री शुद्ध हुनुपर्छ, स्थान शुद्ध हुनुपर्छ, मण्डप शुद्ध हुनुपर्छ ।

फलामको मण्डप लगाएर पनि हवन गर्न हुँदैन । अहिलेको मण्डप सबै फलामबाट बनाइएको छ । शास्त्रलाई आधार मानेर गर्ने हो भने बाँस वा काठको प्रयोग हुनुपर्छ उनी बताउँछन् । त्यस्तै, कोटिहोम भनेपछि हवनमा एक करोड २५ लाम मन्त्र जप्नुपर्ने हुन्छ ।

पशुपति यज्ञमा शिवजीलाई मूल देवता मानेर हवन भइरहेको ठीक भए पनि मन्त्र भने गलत जपिएको छ । ‘ॐ स्वाहा… भनिएको छ । त्यसरी कोटिहोम हुन्छ ? कुन देवतालाई मानेर गरिएको छ, शिवजी होइन ? त्यसो हुँदा मन्त्र एकदमै गलत जपिएको छ । ॐ शिवाय स्वाहा, ॐ शिवाय स्वाहा, ॐ शिवाय स्वाहा भन्नुपर्नेमा गलत मन्त्र उच्चारण गर्दा कसरी शिवजीलाई जान्छ त ?

यो महायज्ञ धर्म र कल्याणका लागि नभएर आर्थिक संकलन र मनोरञ्जनका लागि मात्रै भएको गौतमको ठम्याइ छ । ‘यो यज्ञले राष्ट्रको कल्याण होइन अपसगुन गर्छ । शास्त्रविपरीतका कर्मले कसरी राम्रो फल दिन्छ ? यो केवल पैसा उठाउने र मोटाउने बाटो हो । धर्मको लागि होइन’, उनले भने ।

समष्टिमा गौतमका अनुसार यी ५ विषयहरूले कोटिहोम शास्त्रविरुद्ध छः

१. पहिलो साइत नै मिलेन, उत्तरायणमा गर्नुपर्ने यज्ञ दक्षिणायनमा गरियो

२. कोटिहोम एक महिना गर्नुपर्छ भन्ने शास्त्रीय मान्यता छैन । १४/१५ दिनभित्र सक्नुपर्छ । कोटिहोम गर्दा औंसी पार्नै हुँदैन । तर, साउन २० गते औँसी पर्छ ।

३. पण्डितहरूले केस मुण्डन गरेको हुनुपर्छ तर मूल पण्डित नै झ्याम्ले कपालमा हुनुहुन्छ

४. फलामको मण्डप बनाउर कोटिहोम गर्नु शास्त्रविपरीत हो

५. हवनमा गलत मन्त्र उच्चारण गरिएको छ

यो विषयमा हामीले पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका वर्तमान अध्यक्ष प्रा. डा. श्रीकृष्ण अधिकारीसँग जिज्ञासा राख्यौं । उनले भने साइत नमिलेको कुरा मात्र आंशिक सत्य भएको बताए ।

अधिकारीका अनुसार आयोजकलाई समितिले असार २८ गतेबाट पूवाङ्ग गरेर २९ गतेबाट कथावाचन गर्न भनेको थियो । तर आयोजकले मिडियामा साउन १ गतेदेखि नै महायज्ञ गर्ने भनेर प्रचार गरेकाले अलिकति नमिलेको उनको भनाइ छ ।

‘असार २८ गते पूर्वाङ्ग गर्ने भनेर त हाम्रो समितिबाट चिठ्ठी नै गएको छ,’ उनले भने, ‘त्यसपछि २९ गतेबाट थाल्ने भन्ने कुरा भएको हो । तर आयोजकले पहिल्यै प्रचार भइसकेको भनेर साउन १ बाट गर्यो । त्यसैले विवादहरू देखिएका हुन् । अरु ठूलो कुरा चाहिँ त्यस्तो केही छैन ।’

पञ्चांग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा. श्रीकृष्ण अधिकारी

महायज्ञको आयोजक संस्था मानव सेवा फाउन्डेसनका संस्थापक विष्णु भण्डारी उर्फ विजय कृष्णमुर्तिले आफूहरूलाई पञ्चांग निर्णायक समितिले दिएकै साइतमा पूर्वांग कर्म गरेको बताए । साइत नमिलेको भन्ने प्रश्नमा उनको जवाफ यस्तो छः

हाम्रै पण्डितहरूले यस्तो हल्ला चलाइरहनु भएको छ । तर पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले निर्धारण गरेकै असार २८ गतेको साइतमा पूर्वांग कर्म गर्यौं । २९ गते विधिवत साइतमै कलश यात्रा गर्यौं । यसरी अन्य कर्म, होमादी सबै कर्म सनातन वैदिक परम्पराअनुसार नै भइरहेको छ । गरिरहेका छौं । जसले सनातन संस्किृतिको विपरीत बुबाआमाको काजक्रिया १३ दिनबाट ५ दिनमा झार्नुपर्छ भनेर लागिरहेका छन्, उनीहरूबाट विरोध आइरहेको छ । अब भन्नुस् धर्म संस्कृतिको विरुद्ध को छ ?

अर्थ संकलन र वितरणमा अपारदर्शीता

महायज्ञकै अर्को प्रमुख पक्ष भनेको पशुपतिको कैलाश डाँडामा जारी कोटिहोमकै यज्ञ समारोह हो । त्यहाँ आआफ्ना संकल्पअनुसारको होमादी तथा दानदक्षिणा गरिन्छ । हेर्दा अचम्म पनि लाग्छ, किनकी त्यहाँ बकाइदा ‘दान सचिवालय’ राखिएको छ । भक्तहरूले एक रूपैयाँदेखि माथि गच्छेअनुसार दान गर्न सक्नेछन् । दानअनुसारकै फरक फरक सम्मानपत्र पाउँछन् ।

काेटिहाेममा राखिएकाे दान सचिवालय

यस्तो चलन नयाँ भने होइन । पशुपतिमा पनि स्पष्टरूपमा लेखेरै दान कति-कति गर्दा के कसरी सम्मान हुन्छ भन्ने जनाइएको छ । यसरी दानको रकमअनुसारको फ्रेमदेखि ललितपुरमा बनाउन लागिएको मामाघर अनाथ आश्रमको कोठामा आफ्नो तस्बिर सजाइनेसम्मका प्रोत्साहनहरू रहेका छन् ।

दान सामान्यदेखि होमादी एवम् कुनै मनोकामना राखेर गर्न सकिन्छ । यसरी दानको प्रकृति हेर्दा धर्ममा पनि वर्गविभाजन भएजस्तो आभास हुन्छ । कथा वाचकले व्यासबाट सम्पत्ति केही होइन भनिरहँदा यहाँ दान कति गरेकाले के सम्मान पाउने भन्ने श्रेणी निर्धारणले भइरहेको हुन्छ ।

कति रकम दान गर्नेले केकस्ताे सम्मान पाउँछन् भन्ने जानकारी राखिएकाे बाेर्ड

पशुपतिको कोटिहोमकै केही दिनको अवलोकनले के देखिन्छ भने कुनै पनि करकाप वा लहलहैमा भक्तहरूले दान दिएका भने छैनन् । गुप्त दान गर्नेको संख्या पनि निकै छ । मसँग भेट्नुअघि एक परिवार विजय कृष्णमूर्तिसँग भेटेर फर्किँदा भन्दै थिए कि हामी दान दिन्छौं तर प्रचार र सम्मान पर्दैन । जो धर्म कमाउन चाहन्छन्, तर प्रचारमा आउन चाहँदैनन् । गुप्त दान वास्तवमै गुप्त रहन्छ ।

१६ औं दिनसम्म आइपुग्दा महायज्ञमा कति दान प्राप्त भयो भनेर सार्वजनिक गरिएको छैन । जबकि निश्चित उद्देश्यका साथ गरिएको यस्तो अनुष्ठानमा हरेक दिनको रकम सार्वजनिक गर्ने प्रचलन रहँदै आएको छ । यस विषयमा जिज्ञासा राख्दा आयोजक संस्थाका प्रमुख कृष्णमुर्तिले महायज्ञ सकिएपछि पत्रकार सम्मेलन गरेर सबै सार्वजनिक गर्ने बताए । अहिले आफूसँग सबै हिसाबकिताब नरहेको उनको भनाइ छ ।

रकम संकलन मात्र होइन, कोटिहोममा सहभागी कथावाचकहरूलाई दिइएको ‘पारिश्रमिक’ पनि गोप्य राखिएको छ । हुन त गुरुहरूलाई दिने दक्षिणा सार्वजनिक गर्नुपर्छ भन्ने छैन । तर, यस्ता कार्यक्रमहरूमा आउने कथावाचकहरू पनि ‘प्रोफेसनल’ हुन्छन् र उनीहरूले आफ्नो टीम वा सचिवालयमार्फत रकमको डिल गरेर मात्र आउँछन् । मुखले ‘हामी यति उति भन्दैनौं, जति दिए पनि स्वीकार गर्छौं’ भन्ने गरिए पनि उनीहरू सय-पचास दक्षिणा लिएर जाने होइनन् ।

उदाहरणका लागि देवी प्रतिभाले आफूसँग ५० जनाको टीम ल्याएकी थिइन् । उनले महायज्ञमा १४ दिन कथावाचन गरिन् । यसका लागि आयोजकले मोटो रकम खर्च गरेको पक्का छ । सामाजिक सञ्जालमा उनलाई ५० लाख रूपैयाँ दिइएको चर्चा चलेपछि आयोजक र देवी प्रतिभा दुवैले खण्डन गरे । तर, वास्तविक रकम बताएनन् ।

चर्चित कथावाचिका देवी प्रतिभा जसले १४ दिनसम्म काेटिहाेममा भागवत कथा र रामचरितमानस श्रवण गराएकी थिइन् ।

कथावाचकहरूलाई दिइएको पारिश्रमिक यसकारण पनि सार्वजनिक गरिनु पर्छ कि यो रकम भनेको भक्तजनबाटै प्राप्त भएको हो । आफूले दिएको दान के-कसरी खर्च भइरहेको छ भन्ने जान्ने हक हरेक दाताहरूलाई छ ।

यस विषयमा आयोजक मानव सेवा फाउन्डेसनका संस्थापक विष्णु भण्डारी उर्फ विजय कृष्णमुर्ति यसो भन्छन्ः

हामीले हिन्दू सनातन संस्कृतिको जगेर्ना र प्रचारका लागि महायज्ञ गरेका हौं । त्यसैअनुरूप गुरुजीहरू, कथावाचकलाई बोलाइएको हो । उहाँहरू कसैसँग यति दिने लिने भन्ने कुरा भएको छैन । आयोजकले उहाँहरूलाई बिदाइ गर्दा गुरु दक्षिणास्वरूप जति दिन सक्छौं, हामी त्यति दिन्छौं । सक्यौं भने धेरै दिन्छौं नत्र जति सक्छौं त्यति गर्छौ ।

अहिलेसम्म संकलन भएको रकमबारे उनले अनभिज्ञता दर्शाए । तर, आम्दानीभन्दा खर्च बढी भइरहेको उनको दाबी छ ।

कृष्णमुर्तिले भने, ‘ठ्याक्कै मलाई थाहा छैन । सम्पूर्ण आर्थिक पाटो हेर्ने टीम बेग्लै छ । हालसम्म खर्च नै बढी भइरहेको छ । यदि बच्यो भने हामी केही राम्रो काममा प्रयोग गर्नेछौं । तर आर्थिक आयव्ययको हिसाबकिताब हामी सम्पूर्ण यज्ञको कर्म सकेपछि पत्रकार सम्मेलन गरेर स्पष्टरूपमा जानकारी दिनेछौं । यदि बचिहाल्यो भने ललितपुरमा मामाघर अनाथालय र भक्तपुरमा छोरीको घर ज्येष्ठ नागरिक आश्रम निर्माणमा सहयोग गर्नेछौं ।’

काेटिहाेमकाे प्रमुख आयाेजक, मानव सेवा फाउण्डेसनका अध्यक्ष विजय कृष्णमुर्ति (विष्णु भण्डारी)

पशुपति विकास कोष भन्छ- हामीले भाडामा स्थान उपलब्ध गराएको मात्र हो

मानव सेवा फाउन्डेसनले आयोजना गरेको कोटिहोम महायज्ञमा पशुपति विकास कोषको प्रत्यक्ष संलग्नता नरहेको कोषका प्रवक्ता एवम् सूचना अधिकारी रेवतिरमण अधिकारीले जानकारी दिए । उनले धार्मिक र अध्यात्मिक किसिमका कार्यक्रम गर्नेलाई पशुपति परिसरका विभिन्न स्थानहरू उपलब्ध गराइँदै आएको बताए ।

गत वर्षको निर्णयानुसार यस कोटिहोम महायज्ञका लागि जग्गा उपलब्ध गराइएको उनको भनाइ छ ।

‘धार्मिक र अध्यात्मिक किसिमका कार्यक्रममा यसरी स्थान प्रदान गरिँदै आएको छ । दिनको हिसाबले तोकिएका स्थानहरूमा कोषको नियमावलीअनुसारको शुल्क लिएर हामीले दिने गरेका छौं’, उनले भने ।

हाल चलिरहेको महायज्ञको गौशालातर्फको क्षेत्र, जहाँ प्रख्यात कथावाचकहरूले प्रवचन दिइरहेका छन्, दैनिक २५ हजारका दरले पशुपति विकास कोषले शुल्क लिएको छ । त्यस्तै, अन्य क्षेत्रको पनि दैनिक ५ देखि १० हजारसम्म शुल्क लिएर आयोजकलाई दिइएको प्रवक्ता अधिकारीले बताए ।

प्रसाद ग्रहण, प्रवचन, होम गर्ने तथा काजक्रियाका स्थानहरूसहित पाँचवटा स्थान भाडामा दिइएको छ । जसको एकमुष्ट करिब २८ लाख रूपैयाँ कोषले लिएको छ भने सरसफाइलगायतका लागि भनेर लगभग पाँच लाख रूपैयाँ धरौटी पनि लिइएको अधिकारीले जानकारी दिए ।

‘हामीले सबै नीतिसम्मत ढंगले कार्य गरेका छौं । कोषले लिने भाडा लिएका छौं र पछि ती स्थानहरूको सरसफाइ गरेर जस्ताको त्यस्तै बनाउने सहमतिका लागि धरौटी लिएका छौं । हामीले गरेको त्यति नै हो’, उनले बताए । उनीहरूले महायज्ञको आयोजना तथा त्यसका अन्य केही पक्षबारे पनि आफूहरू संलग्न नरहेको स्पष्ट पारेका छन् ।

काेटिहाेममा कथा वाचन गरिरहेकी चर्चित वाचिका राधिका दासी ।

 

काेटिहाेममा रामकथा वाचनका लागि लण्डनबाट आएकी चन्द्रकला सखी ।

 


प्रतिक्रिया

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *